"ئه‌ده‌‌بياتا كوردى پێويستى ب سولحێ دگه‌‌ل ئه‌قلى، هزرێ، زانست و سياسه‌‌تێ هه‌يه‌"

ديداره‌ك تايبه‌ت دگه‌ل رۆماننڤيس سه‌برى سلێڤانه‌يى

"ئه‌ده‌‌بياتا كوردى پێويستى ب سولحێ دگه‌‌ل ئه‌قلى، هزرێ، زانست و سياسه‌‌تێ هه‌يه‌"

"نڤيسكارييا كوردى چو هه‌‌بوونێن ئه‌خلاقى، فه‌لسه‌فى و زيندى نينن، ب تنێ هه‌‌بوونه‌‌كا كه‌مالى هه‌‌يه‌‌"

"كا ناڤێ مه‌دره‌‌سه‌‌يه‌كا فه‌لسه‌فى يان ره‌خنه‌يى ل كوردستانێ بۆ من بێژه‌‌؟! كا ناڤێ فيلۆسۆفه‌كێ يان ره‌خنه‌گره‌كێ بێژه‌ كو ب ده‌هان سالان بسپۆرى هه‌‌بت، يان خوه‌دان ته‌يۆرى بت؟"

رێگايى ئازادى: ئه‌ده‌‌بى كوردى نها ل چ ئێستگه‌‌هێ ده‌ يه‌‌، به‌‌ر ب كووڤه‌ دچت؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: ده‌مێ تۆ دبێژى ئه‌ده‌‌ب، ئێكسه‌‌ر هزرا گه‌‌له‌‌ك كه‌‌سان دچت سه‌‌ر شعر، چيرۆك، په‌‌خشان و...هتد! ره‌وش جودايه‌ ژ ئێستگه‌هان، يا ئێكێ ب خوه‌زا و مانته‌ليتێ ڤه‌ گرێداييه‌، به‌لێ يا دوويێ ب سيسته‌مى و پلانان ڤه‌. وه‌كو ره‌وش نه‌ وه‌كو ئێستگه‌ه، ئه‌م دكارن موقاره‌نا ئه‌ده‌بياتا خوه‌ يا نها دكه‌ل يا ئه‌ورۆپا يا كه‌ڤن بكن. ل سه‌دێ شانزدێ و هه‌ڤدێ پرانييا ئه‌‌ديبێن ئه‌‌ورۆپا ب تايبه‌‌ت يێن فره‌‌نسا و ئينگيلستانێ ب ئاوايه‌كێ نه‌ساز سه‌ره‌ده‌رى دگه‌‌ل ئه‌ده‌‌بياتێ دكرن. ئه‌ديبێ هه‌رى باش ئه‌‌و بوو يێ كو ل سه‌ر به‌‌ژن و بالا ژنكان، يان سوياربازييێ، يان ژى شه‌ڤبێريێن كۆچك و ديوانێن شاه‌ و ميران بنڤيست! سارته‌‌ر دبێژت ئه‌‌و نه‌‌ ئه‌ده‌‌بيات بوو، به‌لێ هه‌ولدانا مراندنا فانكسيۆن و ئينسياتيڤا ئه‌ده‌‌بياتێ بوو‌، سه‌رده‌مێن له‌وتاندن و ئينحيتاتا بوها و پره‌نسيپێن سه‌ره‌كه‌ بوو، له‌ورا ژى سارته‌‌ر پشتى كو هاتى، برياردا ب پرۆژه‌‌ و پلانێن جدى به‌‌رانبه‌‌رى وان هه‌ولدانان راوه‌‌ستت و "رد أعتبار" ێ بۆ ئه‌ده‌‌بياتێ بكت. سارته‌رى شيا ئاراسته‌يێ ديرۆكى بكوهۆرت ژبه‌ركو ب هوورايى ل سه‌ر راوه‌ستييا. ئه‌ده‌‌بيات ل سه‌‌دێ نووزدێ و بيستێ گه‌له‌ك جياواز بوو ژ سه‌دێ هه‌‌ڤدێ و هه‌ژدێ. ئه‌ز دبێژم ره‌وشا ئه‌ده‌بياتا مه‌ وه‌ك يا هينگێ يه‌ و هه‌گه‌ر مه‌ بڤێت ئاراسته‌يێ ديرۆكى بگوهۆرن گه‌ره‌كه‌ ئه‌م ژى ده‌ست ب هه‌ول و ئينسياتيڤێن جدى بكن! ‌ئه‌ده‌‌ب ب خوه‌ چييه‌‌؟ دياره‌ ئه‌‌ڤ پرسياره‌‌ - وه‌ك پێدڤى - د ناڤه‌‌ندێن مه‌‌ ده‌ نه‌‌هاتييه‌‌ ئازراندن. گه‌له‌ك كه‌س مژوولى ئه‌ده‌‌بێ نه‌‌، به‌لێ چه‌ند كه‌س وێ پرسيارێ دئازرينن يان ديسكاسيۆن دكن؟ ئه‌ده‌‌با كوردى هێژ نه‌‌شيايه‌ سينۆرێن كاغه‌زا سپى ببه‌‌زينت. رێژه‌‌يا هه‌‌رى مه‌‌زن هزر دكن كو ئه‌ده‌‌ب ب تنێ شعر، په‌خشان، چيرۆك و چيڤانۆكن. ئانكو: گرێدانا ئه‌ده‌‌بێ ب هه‌‌ست و نه‌ستان ڤه‌ و هه‌‌ولدانا دوورخستنا وێ ژ هزر و ئه‌قلى، له‌ورا ژى به‌هرا پتر ژ ئه‌ديبان، زوو ب زوو، خوه‌ نێزيكى پرسێن هزرى و ئه‌قلى ناكن، پتر ب ده‌‌ربرينا هه‌‌ست و نه‌ستان ڤه‌ مژوولن و ئه‌ڤه‌ سه‌ده‌مه‌كه‌ ژ سه‌ده‌مێن نه‌بوونا ره‌خنه‌يێ. هه‌‌گه‌‌ر هنده‌ك هه‌‌ولدان هه‌‌بن ژى، نكارن ب سانه‌هى سينۆرێن كولتوور و تيتالان ببه‌زينن. مه‌ودايه‌‌كێ مه‌زن و ڤالا دناڤبه‌‌را ئه‌ده‌‌بێ كوردى و تراژيدييا كوردى ده‌ هه‌يه‌‌، هه‌‌روه‌‌سان دناڤبه‌‌را ئه‌ده‌‌ب و پرسێن زيندى ده‌ وه‌‌ك زانست و سياسه‌‌تێ. ئه‌ده‌بێ كوردى، ژبلى هنده‌ك هه‌ولدانێن كلاسيك ل سه‌رده‌مێ جزيرى و خانى، ئێكجار دووره‌ ژ راڤه‌كرنێ ب تايبه‌ت راڤه‌كرنا گه‌ردوون و جيهانێ، دووره‌ ژ هنده‌ك تێگه‌هێن گرنگ بۆ نموونه‌ ئه‌نترۆپۆلۆژييا ديرۆكى! د سه‌دێ بيستێ ده‌، گه‌ره‌كه‌‌ ئه‌ده‌‌بێ كوردى هه‌‌ولدابا ته‌‌قينه‌‌كا ئه‌پستمى - وه‌‌ك كو دگه‌‌ل مۆدێرنيزمێ چێبوويى - په‌‌يداكربا دا كو كاريبا جهێ خوه‌‌ گرتبا و باندۆر و كاريگه‌‌رييا خوه‌ ل سه‌ر تێگه‌‌هێن دى هه‌‌با. هه‌‌تا نها، نابێژم ڤالايه‌‌، لێ به‌لێ قه‌لسه‌‌ د ئاڤاكرنا خوه‌ ده‌‌. مخابن كو هزر، ئه‌قل، سياسه‌‌ت، زانست و گه‌له‌ك پێكهاتێن دى بوونه‌‌ په‌‌نابه‌‌ر ل به‌‌ر ده‌‌رێ وێ! يا باش ئه‌‌وه‌‌ ببێژم هاتنه‌‌ دوورخستن‌، واته‌‌ نه‌‌ئاماده‌ نه‌‌. ئه‌ده‌‌بياتا كوردى پێويستى ب سولحێ دگه‌‌ل ئه‌قلى، هزرێ، زانست و سياسه‌‌تێ هه‌يه‌ هه‌تا كو ئه‌ڤ ره‌وشا ئاوارته‌ ب داوى بهێت.

رێگاى ئازادى: هه‌‌ركه‌سێ هات بوو نڤيسكار، شاعر يان رۆماننڤيس، ئه‌ڤه‌ چ واته‌‌يێ دگه‌‌هينت؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: ئه‌ز باوه‌‌ر ناكم كو هه‌‌ركه‌سێ هات بوو نڤيسكار، شاعر يان رۆماننڤيس! كێ گۆتييه‌‌ وه‌سانه‌‌؟ هه‌‌گه‌‌ر مه‌‌خسه‌دا ته‌‌ ئيغتيسابكرنا كاغه‌زێن سپى بت، يان به‌‌لاڤكرنا تێكسته‌ك و فۆتۆگرافه‌‌كێ يه‌ ل رۆژنامه‌‌ و كۆڤاران، يان ژى چاپكرنا په‌رتووكه‌‌كێ يه‌ كو خوه‌‌دان ب خوه‌ ل سه‌ر دنڤيست شعر، چيرۆك يان رۆمان، ئه‌‌ڤه‌ نه‌‌ مقياسه‌‌ كو كه‌سه‌‌ك ببت نڤيسكار، شاعر يان رۆماننڤيس، نه‌خێر. باوه‌ر نه‌كه‌ كو هه‌‌ركه‌س بكارت ببت نڤيسكار، شاعر يان رۆماننڤيس... مه‌سه‌له‌‌ نه‌‌ زه‌حمه‌ته‌، به‌لێ نه‌ وه‌‌سان ب سانه‌هى يه‌‌ ژى. نڤيسكار، شاعر و رۆماننڤيس هه‌مى مرۆڤن به‌لێ هه‌مى مرۆڤ نه‌ ئه‌ون. دبت هنده‌ك كه‌س حه‌‌زبكن ببن، ئه‌‌و ب تنێ حه‌‌زه‌‌كه‌‌ و جهێ رێزگرتنێ يه‌‌، مه‌‌قامێ نڤيسكارييێ ددت خوياكرن. ئه‌ز دخوازم پرسياره‌كێ بكن: چما چێنابت هه‌ركه‌س كارێ دكتورى، يان موهه‌ندسى يان دادوه‌رى بكت، به‌لێ چێدبت هه‌ركه‌س نڤيسكارييێ بكت؟! ئه‌رێ ئه‌ڤه‌ چ واته‌يێ ددت؟! نڤيسكارى نه‌بوويه‌ پرۆسه‌سه‌كا هزرى و ئه‌پستمى، به‌لێ بوويه‌ - ب تنێ - ده‌ربرينا هه‌ست و نه‌ستان، بوويه‌ ده‌ربرين ژ ره‌ئى و نێرينان، له‌ورا ئاستێ وێ نزم بوو و بوهايێ وێ كێم بوو. ما كه‌نگى نڤيسكارى ژ وان كارێن دى كێمتره‌؟ به‌لێ دياره‌ هنده‌ك كه‌سان ئه‌و خوه‌رسته‌ ل سه‌ر نڤيسكارييێ دانه‌ خه‌لكه‌كێ. ئه‌ڤه‌ خه‌له‌تييه‌كا كوژه‌كه‌ و باندۆرێن نه‌گه‌تيڤ ل په‌ى خوه‌ دهێلت. نڤيسكارى ب خوه‌ كاره‌كێ واته‌‌داره‌‌، نڤيسكار ب رێزا ئافرينه‌‌ر و خولقينه‌‌رانه‌ هه‌ر وه‌ك لۆنجينۆس دبێژت‌. ئه‌ز به‌حسێ گرتنا قه‌‌له‌مى و ره‌‌شكرنا كاغه‌زان ناكم وه‌‌كو مه‌‌زهه‌‌ر، به‌لێ به‌حسێ گه‌‌وهه‌‌رى و ئاستێ پرۆسه‌سا داهينانێ دكم. هنده‌ك جاران ئه‌ز دبێژم خوه‌‌زى هه‌ر كورده‌كى نڤيسيبا يان هه‌ر كاره‌كێ دى د بوارێ ئه‌ده‌بى و هونه‌رى ده‌ كربا، ئه‌ده‌ب و هونه‌ر مرۆڤان تافێل دكن، وان فێرى حه‌‌زكرن و رێزگرتنێ، فێرى پارازتنا بوهايێن ژيان و هه‌‌بوونێ دكن، به‌لێ دياره‌ پراكتيزا ئه‌ده‌ب و هونه‌رێ بۆ وێ غايه‌تێ ناهێته‌ كرن. ئه‌ز خه‌تايا وێ ته‌ڤلهه‌ڤييێ دكم د ستوويێ ئيليتا يان ئينتيليجنسيا نڤيسكاران ب خوه‌ ده‌. نڤيسكارێ راسته‌‌قينه‌‌، ب هزر و پره‌‌نسيپێن خوه‌‌، ب ئه‌خلاق و ميهره‌‌دارييا خوه‌‌، ب ڤيان و ئاشتييا خوه‌ بكێر دهێت ئيدارا جيهانه‌كا ئيديال بكت پشتى كو ئه‌و ب خوه‌ دادمه‌زرينت. هه‌روه‌سا دكارت به‌‌شدارى ئاڤاكرنا هزرا مرۆڤان ببت. لێ، دياره‌ نڤيسكارى دناڤا مه‌ ده‌ بوويه‌ ديارده‌‌، هه‌‌ركه‌سێ ره‌ئى يان نێرين هه‌‌بن، هه‌‌ولددت ب رێكا نڤيسكارييێ بدت خوياكرن، دياره‌‌ كه‌س گوهدارييا وى ناكت و ئه‌و ژى ده‌رده‌كه‌، يان ده‌‌ليڤه‌‌يا خوه‌ده‌ربرين و دانوستاندنێ بۆ وى نه‌ره‌خسايه‌، له‌ورا په‌‌نايێ بۆ قه‌‌له‌‌مى دبت و ب ناڤێ تێكست به‌‌لاڤه‌ دكت، نه‌‌بوونا ره‌خنه‌‌يێ ژى بوويه‌ هۆكاره‌‌ك كو هه‌‌ركه‌س بنڤيست و به‌‌لاڤه‌‌بكت. هنده‌ك كه‌س دبێژن بلا هه‌ركه‌س بنڤيست و هه‌رتشت بهێته‌ نڤيسين و به‌لاڤه‌كرن، ئه‌ز نزانم ل سه‌ر چ ئه‌ساسى ئه‌و وه‌ها دبێژن! ب درێژييا ديرۆكا نڤيسكارييێ چو نڤيسكارێن جيهانى و خوه‌دان شاكار وه‌ نه‌گۆتينه‌! ئه‌ز دبێژم بلا وه‌ك ماف و پراكتيزه‌ بهێته‌ نڤيسين هه‌تا كو ئه‌زموون ده‌وله‌مه‌ند ببت و به‌رگه‌هێن وێ خويا ببن، به‌لێ بلا زوو ب زوو نه‌هێته‌ به‌لاڤه‌كرن. ل كوردستانێ هنده‌ك رۆژنامه‌‌ و كۆڤار هه‌‌ولددن هنده‌ك كه‌سان بكن نڤيسكار ده‌‌مێ كو تێكست و وێنه‌‌يێ وان به‌‌لاڤه‌ دكن ب تنێ دا كو رووبه‌‌ر ڤالا نه‌‌مينت. ئه‌و كه‌س ژبۆ ناڤدارى و پاداشته‌كێ ئاماده‌نه‌ هه‌ررۆژ بنڤيسن! وێ هزرێ بكه‌ نڤيسكاره‌كێ پرسيار ژمن كر كانێ نڤيسكارێ راسته‌قينه‌ كييه‌؟ وى ب خوه‌ به‌رسڤا خوه‌ دا، گوت: ئه‌وه‌ يێ هه‌يڤانه‌ پاداشتێ وى نه‌كێمى دوو سه‌د دۆلاران بت! ئه‌ز ناكم قوسير، به‌لێ ناكم مقياس ژى. من نه‌‌خواندييه‌‌، نه‌ ‌ديتييه‌‌ و نه‌ بهيستيه‌ كو كه‌سه‌‌ك "رۆمانێ" بنڤيست و د هه‌‌مان ده‌‌مى ده‌ گۆتاران ل سه‌ر "سۆلينێن ئاڤێ يان پاركێ ترۆمبێلان" بنڤيست، يان ژى جوداهييا دناڤبه‌‌را رۆمانێ و چيرۆكێ ده‌ نزانت. هه‌‌روه‌‌سان ده‌ربارێ شعرێ... مه‌‌عقووله‌‌ كه‌سه‌‌ك شعرێ دنڤيست و نزانت هۆميرۆس يان ريمباود كييه‌‌؟ يان كه‌سه‌‌كێ شانۆنڤيس نزانت بريخت يان شكسپێر كييه‌‌؟ دياره‌ ل هنده‌ك جه و ده‌مان هه‌‌رتشت دبت.

رێگاى ئازادى: ئارمانج ژ كارێ ئه‌ده‌‌بى چييه‌‌؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: د پرسپه‌‌كتيڤێ ديرۆكى ده‌ دياره‌‌ ئارمانج ژ ده‌‌مه‌‌كێ بۆ ده‌‌مه‌‌كێ دى جودا بوويه‌. ئه‌‌و ل گۆر جڤاكى و ئارستێن ژيانێ دمينت. به‌لێ ئارمانجا سه‌ره‌‌كى، كو ل هه‌‌ر ده‌مه‌‌كێ دهێته‌ خوازتن، ئافراندنا وه‌‌رگره‌‌كێ به‌‌رهه‌‌مداره‌‌ وه‌‌ك كو رۆلان پارت دبێژت. وه‌‌رگرێ به‌‌رهه‌‌مدار واته‌‌ وه‌رگره‌‌كێ ئه‌‌كتيڤ، كو به‌‌شدارى زينديبوونا ئه‌ده‌‌بياتێ ببت. گه‌له‌ك ته‌يۆرى و ئاراسته‌‌ هه‌‌بوون، بگره‌‌ ژ كلاسيكان، فۆرماليستان، سۆشياليستان، ‌تا سورياليست، دادايست و پارناسيستان ئه‌ڤجار هه‌تا تۆ دگه‌هى پۆستمۆدێرنيزمێ، ئارمانجێن جودا جودا هه‌‌بوونه‌‌. به‌لێ سه‌رئارمانج، ب هزرا من، پارازتنا بوهايێن سه‌ره‌كه‌‌ يێن ژيانێ و هه‌‌بوونێ يه‌ ‌ب تايبه‌‌ت ل ده‌مێن پێدڤى. گه‌له‌ك تێگه‌‌ه و پێكهاته‌‌ هه‌‌نه‌‌ دكارن بێتفاقى و دووربوونه‌‌كێ دناڤبه‌‌را مرۆڤان ده‌ په‌‌يدا بكن، به‌لێ ئه‌ده‌‌بيات كه‌‌فيله‌‌ كو وان بگه‌‌هينت هه‌‌ڤدوو. ئه‌ڤه‌ ب گشتى ل جيهانێ، به‌لێ ل كوردستانێ هێژ ئه‌و ئارمانجه‌ ديار نه‌بوويه‌. هه‌گه‌ر ئه‌ده‌بياتا كوردى نكاريبت وه‌رگره‌كێ به‌رهه‌مدار بئافرينت، هه‌گه‌ر نكاريبت پێكڤه‌ دگه‌ل زانست، سياسه‌ت و هزرێ كاربكت، تۆ بێژى بكارت فانكسيۆنا خوه‌ ئه‌نجام بدت؟

رێگاى ئازادى: نڤيسكارێ كورد چ دنڤيست، بۆ كێ دنڤيست؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: به‌رى ڤێ پرسيارێ دوو پرسيارێن دى هه‌نه‌ گه‌ره‌كه‌ ئه‌م ئاراسته‌ بكن، ئه‌و ژى ئه‌ڤه‌ نه‌: نڤيسكارێ كورد چ دنڤيست؟ نڤيسكارێ كورد ژبۆچى دنڤيست؟ نڤيسكارى ب خوه‌ هه‌‌م پرسياره‌‌كه‌ مرۆڤ  ئاراسته‌ دكت، هه‌‌م ژى به‌‌رسڤه‌‌كه‌ بۆ گازييه‌‌كا دوور، ژ جهه‌‌كێ دوور و د هه‌مان ده‌مى ده‌ نێزيك، دهێت. ل جه‌م تاكه‌‌كه‌سێ كورد، نڤيسكارى نه‌بوويه‌ پرسيار، ژبه‌‌ركو پرسيار كه‌‌دا هزركرنێ يه‌ و هزركرن ده‌‌ستپێكا فه‌لسه‌فێ يه‌، لێ جڤاكێن رۆژهه‌‌لاتا ناڤين خوه‌ ل فه‌لسه‌فه‌‌يێ ناكن خوه‌‌دان. هه‌‌روه‌‌سان نه‌‌بوويه‌ به‌‌رسڤ ژى چونكى نڤيسكارێ كورد ل په‌‌ى ژێده‌‌رێ وێ نه‌‌گه‌‌ريايه‌‌. دبت هاى ژ ده‌‌نگێ وێ گازييێ هه‌‌بت، به‌لێ گه‌ره‌كه‌‌ ب لێگه‌‌ريانێ جهێ وێ گازييێ ناس بكت. هه‌‌گه‌‌ر نڤيسكارييا كوردى نه‌ پرسيار يان به‌‌رسڤ بت، نه‌‌خوه‌ چييه‌‌؟ تۆ بيژى ئينسياتيڤ بت؟ به‌لێ نه‌‌بوونا پرۆژه‌‌يێن زيندى، كو ل سه‌ر ئه‌‌ساسه‌‌كێ هزرى و ئه‌پستمى خوه‌ ئاڤابكن، هنده‌ك گومانێ ده‌‌ربارێ ئينسياتيڤبوونا وێ په‌‌يدا دكت. دياره‌ هێژ نه‌‌بوويه‌ بسپۆرى ژى، مه‌به‌‌ستا من مه‌سه‌له‌‌يا ماددى نينه‌‌، كو نڤيسكار خوه‌ ب قه‌‌له‌‌مێ خوه‌ خوه‌‌دان بكت، به‌لێ مه‌‌به‌‌ست ئه‌‌وه‌ كو نڤيسكار به‌رى ببت نڤيسكار پێدڤييه‌ باوه‌رنامه‌‌يا خواندنێ وه‌‌رگرتبت. خواندن نه‌كو په‌رتووكه‌‌ك يان دوو، نه‌‌كو ساله‌‌ك يان دوو، به‌لێ خواندن وه‌‌ك ئه‌‌زموونه‌‌ك زيندى و به‌رده‌وام، كو بكارت گه‌نجينا زانينى ل جه‌م تاكه‌‌كه‌سى په‌‌يدابكت. هه‌‌تا كيژان رادێ نڤيسكارێن كورد وان پرسياران دگه‌‌ل خوه‌ دئازرينت؟ نڤيسكارى نه‌ ئه‌ماتوورى يه‌، لێ هه‌‌تا كو كه‌سه‌ك ببت نڤيسكاره‌كێ پرۆفيسيۆنال ژى گه‌ره‌كه‌‌ به‌‌رى هينگێ خوانده‌‌ڤانه‌كێ ئه‌‌كتيڤ بت، نه‌كو پاسيڤ بت. ئه‌ڤه‌ ژ ئاله‌كێ، به‌لێ ژ ئاله‌‌كێ دى ڤه‌‌، گه‌‌لۆ ما نڤيسكارييا كوردى شيايه‌ ببت هێزه‌ك (زانينه‌‌ك) داكو پێكهاتێن دى- وه‌‌ك پێدڤى - وێ قه‌بوول بكن، يان ب ئاوايه‌كێ جدى سه‌ره‌ده‌رييێ دگه‌‌ل وێ بكن؟ كى دبێژت نڤيسكارييا كوردى هه‌‌بوونه‌كا ئه‌خلاقى يان فه‌لسه‌فى و زيندى هه‌يه‌؟ يا ئه‌ز دزانم هه‌تا رۆژا ئيرۆ هه‌‌بوونه‌‌كا كه‌مالى هه‌‌يه‌‌. تاكه‌‌كه‌س دكارت ب گه‌له‌ك ئالاڤان ده‌‌ربرينێ ژ ره‌‌ئى و نێرينا خوه‌ بكت، به‌لێ دياره‌ دناڤ جڤاكێ مه‌ ده‌ نڤيسكارى بوويه‌ ئالاڤێ هه‌‌رى ئه‌‌رزان و سانه‌هى، كو هه‌‌ركه‌سێ بكارت قه‌‌له‌مى بگرت، بنڤيست. دا ئه‌م بهێن سه‌ر پرسيارا ته‌: نڤيسكارێ كورد بۆ كێ دنڤيست؟ جڤاكێ كوردى نه‌ جڤاكه‌‌كێ سڤيله‌‌، له‌ورا ل گۆر په‌‌روه‌‌رده‌ و ئه‌قلێ ته‌‌ڤاهى به‌‌رده‌‌وام دبت. ئه‌قل و په‌روه‌‌ردا ته‌‌ڤاهى دشێت ديارده‌‌يان بئافرينت، به‌لێ چما نكارييه‌ ديارده‌‌يا خواندنێ بئافرينت؟ ل ناڤا پرانييا پێكهاتێن جڤاكێ كوردى وه‌‌ك خواندنگه‌‌هـ، مزگه‌‌فت، سازى و دامه‌‌زرينگه‌‌ه، خواندن نه‌بوويه‌ كولتوور و په‌‌روه‌رده‌‌، به‌لێ د ئاستێ هه‌‌رى بلند ده‌ بوويه‌ ئه‌رك و فه‌رمان. ب كورتى ملله‌‌ت (زارۆك، دايباب، مامۆستا، نڤيسكار، ديندار، سياسه‌‌تمه‌دار، بازرگان و...هتد) ناخوينت! ماده‌‌م كو به‌هرا پتر ژ وان ناخوينن، نه‌خوه‌ مرۆڤ بۆ كێ دنڤيست؟ به‌‌رسڤا راسته‌‌قينه‌ دناڤ ره‌‌فكێن تۆزگرتى ده‌ يه‌‌. ‌

رێگاى ئازادى: تۆ بێژى مه‌ ره‌‌خنه‌ و ره‌‌خنه‌‌گر هه‌‌بن؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: بۆ به‌رسڤا ڤێ پرسيارێ گه‌ره‌كه‌ ئه‌م ل سه‌ر ملێن خوه‌ بزڤرن! ئه‌ز دكارم ببێژم كو فه‌لسه‌فه‌ ل گريكا كه‌‌ڤنار هه‌‌بوو چونكى ته‌مه‌نێ وێ ب سه‌‌دان سالان بوو، رۆمان ل ئه‌ورۆپا هه‌‌يه‌ و ته‌مه‌نێ وێ ژى سه‌‌دان سالن، هه‌روه‌سا فه‌لسه‌فه‌‌يا نوو ل ئه‌ورۆپا هه‌‌يه‌ و ته‌مه‌نێ وێ ژى ب سه‌‌دان سالانه‌‌، هه‌‌لبه‌ست ل ناڤا عه‌ره‌‌بان هه‌‌يه‌ و... هتد. مه‌به‌ستا من نه‌ ته‌مه‌ن ب خوه‌ يه‌‌، ئه‌ز هه‌‌بوون و نه‌بوونا پێكهاته‌‌يان ب ته‌مه‌نى ڤه‌ گرێنادم، به‌لێ ل پشت وى ته‌مه‌نى ئه‌زموون و ته‌راكوم هه‌‌يه‌، به‌‌رهه‌‌مدانه‌‌كا ئه‌پستمى هه‌‌يه‌‌، ميرات و سامانه‌‌كێ مه‌زن ژ زانين و په‌روه‌ردێ هه‌‌يه‌‌. فه‌لسه‌فه‌ و رۆمان نه‌ ب تنێ ديارده‌ بوون، به‌لێ گه‌‌هانه‌ ئاسته‌كێ بلند كو ببن كولتوور، زمان و ناسنامه‌ بۆ ملله‌‌ت و نه‌ته‌وه‌‌يان. مه‌سه‌له‌‌يا ره‌خنه‌يێ ژى وه‌سانه‌. ره‌خنه‌ ل ئه‌ورۆپا بوويه‌ ديارده‌، زمان و كلتوور، به‌لێ ئايا ل جه‌م مه‌ وه‌سانه‌‌؟ هه‌‌روه‌‌ك تۆ پرسيارا من بكى: تۆ بێژى مه‌ پۆستمۆديرنيزم هه‌‌يه‌‌؟ پرسيار ب خوه‌ جهێ گومانێ يه‌، نه‌ مومكينه‌ ئه‌م ئيديعائێ ب هه‌‌بوونا هنده‌ك تێگه‌‌هان بكن ل ده‌مه‌‌كێ كو بنه‌مايێن هه‌‌بوونا وان تێگه‌‌هان غائيب بن. كا ناڤێ مه‌دره‌‌سه‌‌يه‌كا فه‌لسه‌فى يان ره‌خنه‌يى ل كوردستانێ بۆ من بێژه‌‌؟! كا ناڤێ فيلۆسۆفه‌كێ يان ره‌خنه‌گره‌كێ بێژه‌ كو بيست - سيه سالان بسپۆرى هه‌‌بت، يان خوه‌دان ته‌يۆرى بت؟ به‌‌رى هزاران سالان ل ناڤ ملله‌‌ت و نه‌ته‌وه‌‌يان هه‌‌بوون، لێ پشتى هزاران سالان هێژ ل جه‌م مه‌ په‌‌يدا نه‌‌بوويه‌‌. ئه‌ڤ ئه‌‌زموون و هه‌‌ولدانێن كو ئه‌م دبينن، دكارن ببن ده‌‌ستپێكه‌‌ك به‌لێ ئه‌ز دبينم كو رێك دوور و درێژه‌‌.

 رێگاى ئازادى: ئه‌ڤ رۆمانێن دهێنه‌ چاپكرن و وه‌‌شاندن تا چ راده‌ بنه‌‌مايێن هونه‌رێ رۆمانێ تێده‌ هه‌‌نه‌، ئايا ئه‌‌و هه‌‌موو رۆمانن؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: كيژان رۆمان مه‌به‌ستا ته‌‌؟ رۆمان وه‌‌ك ژانره‌‌كێ ئه‌ده‌‌بى نه‌ به‌رهه‌‌مێ ئه‌ده‌‌بياتا كوردى يه‌، به‌لێ ئه‌و ژى وه‌ك گه‌له‌ك پێكهاته‌‌يێن دى، ڤه‌گوهازتييه‌، ئانكو ئيستيرادكرييه‌‌. هه‌‌بوونا رۆمانێ وه‌ك هونه‌ر، زمان، كولتوور و ديارده‌ د ناڤا جڤاكه‌‌كێ گه‌‌ماروودايى ده‌، كو خوه‌پارازتن بوويه‌ سه‌ركارێ وى، ب سانه‌هى نينه‌. جڤاكێ مه‌ باوه‌رى ب هێز و ئيراده‌‌يا ئه‌قلێ كه‌ساتى نينه‌، خوه‌ ل سه‌ر ئه‌قلێ ته‌‌ڤاهى ئاڤادكت. رۆمان ژى ئه‌قله‌ (ئه‌قلێ ئالووزييێ) وه‌ك كو كۆندێرا دبێژت، هه‌روه‌سان مۆراله‌ (مۆرالێ مه‌عريفێ) وه‌ك كو برۆخ دبێژت و مرۆڤێ رۆژهه‌لاتى ب گشتى مرۆڤه‌كێ عاتيفى يه‌، نه‌كو هزرى يان ئه‌قلى يه‌ له‌ورا ژى بێ دسپلين و كونترۆله‌، واته‌ ئه‌قلێ وى نه‌ سه‌روه‌ره‌، نه‌ ئازاده‌. ئه‌قلێ ئازاد دكارت ئيفادا خوه‌ بدت و قه‌ناعه‌تێ چێبكت، لێ ئه‌قلێ نه‌‌ئازاد نكارت، به‌لێ ب سانه‌هى هه‌‌بوونان دسه‌‌لمينت. ئه‌ڤه‌ ژ ئالێ هزرى ڤه‌، لێ ژ ئالێ دۆرهێلى و ئه‌‌زموونان ڤه‌، بزاڤه‌‌كا لاواز هه‌‌يه‌ بۆ په‌يدابوونا رۆمانى، كو ئه‌و ژى ب رۆلێ خوه‌ ببت ديرۆكه‌‌ك، كولتووره‌‌ك، زمان و ديارده‌‌يه‌ك. پرانييا به‌‌رهه‌‌مێن ده‌‌ڤه‌رێ وه‌ك په‌رتووك رۆمانن ژبه‌‌ركو ل سه‌ر هاتييه‌ نڤيسين رۆمان، به‌لێ وه‌ك هونه‌ر، پيشه‌سازى، زمان، ديارده‌، كولتوور، باندۆر و به‌رهه‌‌مدانا ئه‌پستمى، هێژ نه‌بوونه‌ رۆمان. بۆ نموونه‌ رۆمانا من، وه‌ك هوون دزانن هاتينه‌ وه‌رگێران و ل دوو كوليژان دهێنه‌ خواندن، خوانده‌ڤانێ من ژى گه‌له‌كن وه‌ك كو ئه‌ز پێ هايدار، به‌لێ ما كه‌نگى رۆمانا من شيايه‌ ببت ديارده‌، يان زمان، يان ژى ديرۆكه‌ك بۆ رۆمانێ د ناڤ چل مه‌ليۆن كوردان ده‌؟ هه‌بوونا هنده‌ك ئه‌زموون و به‌رهه‌مان ل پارێزگه‌هه‌كێ يان هه‌رێمه‌كێ نابت مقياس. ئه‌ز و رۆمانڤيسێن دى به‌شه‌كن به‌لێ ژ فه‌راغه‌كێ....... دڤێت ئه‌م ناڤه‌كێ ل وێ فه‌راغێ بكن، بۆ نموونه‌ ببێژن هه‌ولدانه‌، بزاڤه‌ يان ئينسياتيڤه‌! گه‌ره‌كه‌‌ ئه‌مێن رۆماننڤيس به‌رى هه‌‌ركه‌س دى په‌‌ردێ ژ سه‌ر هنده‌ك راستييان هلدن.

رێگاى ئازادى: تا چ راده‌ تاكه‌‌كه‌سێ كورد دكارت ئازاد هزربكت؟

سه‌‌برى سلێڤانه‌‌يى: گرنگ ئه‌وه‌ ئازاد هزربكت، هه‌‌تا كيژان رادێ بت نه‌‌خرابه‌. بارێ تاكه‌كه‌سێ كورد ب خوه‌ گرانه‌ دگه‌‌ل هندێ ئه‌و ب خوه‌ گرانتر دكت. ژبه‌ر ده‌رگه‌‌هێن داخستى، نزانت به‌‌رێ خوه‌ كووڤه‌ بكت. هه‌‌ر ده‌‌رگه‌‌هه‌‌ك محتاجى كليله‌كێ يه‌، ئه‌ز نه‌ دگه‌‌ل شكاندنا ده‌رگه‌‌هانم، به‌لێ ئه‌ز دگه‌‌ل ڤه‌‌كرنا وانم. ده‌‌م، زانين و ئيراده‌ كه‌فيلن كو هه‌‌مى ده‌‌رگه‌‌هن ڤه‌بن ئه‌ڤجار ل تاق بمينن. وه‌ك كو من د په‌رتووكا "ژ ده‌‌ستپێكێ هه‌‌تا ده‌‌ستپێكێ " ده‌ گۆتى: به‌هرا پتر ژ تاكه‌‌كه‌سێن كورد هزردكن كو ئه‌و ئازادن، يا باش ئه‌‌وه‌ كو ئه‌‌و ئازاد هزربكن.