داخویانی ده‌ربارێ نڤیسکار، ره‌خنه‌ و رۆمانێ

داخويانى بۆ خوانده‌ڤانێن مه‌قام بلند

"ئه‌ز داره‌كا به‌رهه‌مدارم و ئه‌و كرمكێن نزمن ل خوارێ، دخوازن ب من ڤه‌ بچن دا بگه‌هن سه‌رى، چه‌ند گونه‌هن!" بۆدلێر

سه‌برى سلێڤانه‌يى:

خوانده‌ڤانێ هێژا، ئه‌ڤه‌ هه‌يامه‌كه‌ دیارده‌یه‌کا نوو يا په‌يدابوويى، هنده‌ك كه‌س ب ناڤێ نڤيسكارييێ هه‌ولددن ئيستيغلالا هنده‌ك ره‌وش و كاودانان بكن و نانێ خوه‌ ب ئاڤكا مرۆڤى بخون. دوو كه‌س دێ ئيتيفاقێ كن و بێژن: تۆ من هلده‌ و ئه‌ز دێ ته‌ بلندكم! به‌لێ، نه‌ بلا كه‌سه‌ك مه‌ هلدت و نه‌ ژى ئه‌م كه‌سه‌كێ بلند دكن. نها ژ هه‌رده‌مه‌كێ دى پتر پێدڤييا مه‌ ب راستى و ئاشكه‌راهييێ هه‌يه‌، دا كو هه‌ركه‌س بگه‌هت مافێ خوه‌ و كه‌دا چو كه‌سى نه‌هێته‌ خوارن. بلا هه‌ركه‌س ب ده‌ستێ خوه‌ ديرۆكا خوه‌ بنڤيست. كه‌نگى تارى و نه‌زانين ب سه‌ركه‌ڤتن، كه‌نگى مه‌ خوانده‌ڤانێن هشيار و خودان وژدان نه‌مان، هينگێ كه‌سێن وه‌سان ژى دێ ب سه‌ركه‌ڤن. 

ده‌‌‌ربارێ نڤيسكاران:

به‌‌رى هه‌‌يامه‌كێ رۆژنامه‌‌گه‌‌ره‌كا هێژا پرسياره‌ك ئاراسته‌‌يى من كر، كانێ نڤيسه‌‌رێن كورد د ئاستێ نڤيسه‌‌رێن جيهانى ده‌‌ نه‌‌، يان نۆ؟ پرسياركرن ب خوه‌‌ كولتووره‌‌، زوو ب زوو دگه‌‌ل هه‌‌ر مرۆڤه‌كێ په‌‌يدا نابت، نه‌‌خاسمه‌‌ هه‌‌گه‌‌ر ئه‌‌و مرۆڤ دۆگماتيز بت، داخستى و ئه‌‌بسه‌‌لووت بت. پرسياركرن زمانه‌، زمانه‌ك ڤه‌كرى و ئازاد‌، ب تنێ دگه‌‌ل مرۆڤێن ڤه‌كرى و ئازاد په‌‌يدا دبت، ب تنێ ئه‌و بوهايێ وێ دزانن. هه‌‌گه‌‌ر ئه‌‌م ل سه‌‌ر ملێ خوه‌‌ بزڤرن، دێ بينن كو زمان ل گريكا كه‌‌ڤنار زمانێ فه‌‌لسه‌‌فێ و په‌‌يكه‌‌رتاشييێ بوو، ل ئه‌‌ورۆپا زمانێ رۆمانێ و فه‌‌لسه‌‌فا نوو بوو، له‌ورا ره‌خنه‌ په‌يدابوو. به‌‌لێ ل پرانييا ده‌‌ڤه‌‌رێن رۆژهه‌‌لاتێ زمانێ هه‌‌لبه‌‌ستێ بوو،دبت هنده‌ك هه‌ولدانێن كه‌ساتى دبوارێ ره‌خنه‌يا ئه‌ده‌بى ده‌ هه‌بوونه‌، به‌لێ ژبه‌ر سيسته‌مێن تۆتاليتارى نكارين ببن ديارده‌، يان فه‌لسه‌فه‌ و كولتوور. رۆژهه‌‌لاتێ فه‌‌لسه‌‌فه‌‌ نه‌‌ڤيا، ب توندى ل به‌‌رانبه‌‌ر فيلۆسۆفێن خوه‌‌ راوه‌‌ستييا و هنده‌ك گۆتنێن سه‌‌ير وه‌ك"الفلسفه‌ سفه‌‌ و الفيلسوف كمن يبحث عن قطة سوداء في حجره‌ مظلمه‌" [1]، هينان زمان. پرسيار ده‌‌ربارێ ئاستێ نڤيسكارێن كورد وه‌ك هه‌‌ڤبه‌‌رى دگه‌‌ل نڤيسكارێن جيهانى، پرسياره‌كا جدي يه‌‌، به‌‌رسڤێن كوور و دوور، دوورى هه‌‌ست و ئينتيمائێ، دخوازت. هنده‌ك بابه‌‌ت هه‌‌نه‌‌، نابت مرۆڤ كه‌يسێ خوه‌ ببينت و ب مه‌‌زاج و كه‌يفا خوه‌‌ ديسكاسيۆنێ ل سه‌‌ر بكت، يا باش ئه‌‌وه‌‌ كو ئالاڤێن هزرى و ئه‌‌پستمى - هه‌‌گه‌‌ر هه‌‌بن – بكاربهينت دا كو تاگير نه‌‌بت و د ئه‌‌نجام ده‌‌ به‌‌رهه‌‌مدانه‌كا ئه‌‌پستمۆلۆژى په‌‌يدا بكت، ئه‌‌ڤجار وێ به‌‌رهه‌‌مدانێ به‌‌لاڤه‌‌ بكت. هه‌‌ركه‌‌سه‌كێ مافێ پرسياركرنێ هه‌‌يه‌‌، هه‌‌روه‌سا مافێ به‌‌رسڤدانێ ژى هه‌‌يه‌‌، لێ چما پرسياركرن نه‌‌بوويه‌‌ كولتوور ل ده‌‌ڤه‌‌را مه‌‌، به‌‌لێ به‌‌رسڤدان بوويه‌‌ كولتوور ته‌‌نانه‌‌ت د ناڤا ئيليتايێ / نوخبێ ده‌‌؟ كه‌ره‌م بكن دا ئه‌‌م بزڤرن پرسيارا ده‌‌ستپێكێ ده‌‌ربارێ نڤيسكارێ كورد و يێ جيهانى.  هه‌‌ر نڤيسكاره‌كێ، گه‌‌ره‌كه‌‌، دوو ناسنامه‌‌ و ئينتيما هه‌‌بن، ئێك: ناسنامه‌‌ و ئينتيمائا نه‌‌ته‌‌وه‌‌يى. دوو: ناسنامه‌‌ و ئينتيمائا گه‌‌ردوونى. ل جهێ "نڤيسكارێ جيهانى" ئه‌‌ز دخوازم گۆتنا "نڤيسكارێ گه‌‌ردوونى" بكاربهينم چونكى جيهان به‌‌شه‌كه‌‌ ژ گه‌‌ردوونێ. هنده‌ك نڤيسكارێن گه‌‌ردوونى ب كه‌‌د و به‌‌رهه‌‌مێن خوه‌‌، ب هه‌‌لويست و پره‌‌نسيپێن خوه‌‌، ب فكر و رامانێن خوه‌‌، ب پرۆژه‌‌ و ئينسياتيڤێن خوه‌‌ بوونه‌‌ نڤيسكارێن گه‌‌ردوونى، هنده‌ك ژى ب ئيستيغلالا هنده‌ك فه‌‌رسه‌‌نده‌‌ و ده‌‌ليڤه‌‌يان، ئه‌‌و ره‌وشه‌ك ئاوارته‌‌ يه‌‌. نه‌‌ ب تنێ نڤيسكار، به‌‌لێ سياسه‌‌تمه‌‌دار، وه‌‌رزشڤان، هونه‌‌رمه‌‌ند و...هتد، ناسنامه‌‌يا گه‌‌ردوونى هه‌‌نه‌‌. دبت كو گه‌‌له‌ك ژ وان كه‌‌سان رۆژه‌كێ ژ رۆژان، هزرا گه‌‌ردوونبوونێ د سه‌‌رێ وان ده‌‌ نه‌‌بت، به‌‌لێ ژبه‌‌ركو راستيار بوون، له‌‌ورا هاتنه‌‌ په‌‌ژراندن و زيندى مان. هنده‌ك ژ كه‌سانێن گه‌‌ردوونى، نه‌‌ ب ئاستێ به‌‌رهه‌‌مێن خوه‌‌ يان هه‌‌ژمارا فرۆتنا په‌‌رتووكێن خوه‌‌، به‌‌لێ ب سايا هه‌‌لويست و بريارێن خوه‌‌، ب سايا ئه‌‌خلاق و پره‌‌نسيپێن خوه‌‌، ب سايا هێز و ئيراده‌يا خوه‌، ب سايا ڤيان و فه‌زيله‌تا خوه‌‌ بۆ مرۆڤاتييێ‌ بوونه‌‌ كه‌سانێن گه‌‌ردوونى. نڤيسكارێ كورد دكارت بگه‌هت وى ئاستى، به‌‌لێ گه‌‌ره‌كه‌‌ هنده‌ك سينۆران ببه‌‌زينت و هنده‌ك مه‌‌نافيستان ببرت. مه‌‌ ل كوردستانێ هنده‌ك نڤيسكارێن باش هه‌‌نه‌‌، خودان هه‌لويست، پره‌نسيپ و سه‌وابتن، به‌‌لێ مه‌‌ هنده‌ك نڤيسكار ژى هه‌‌نه‌‌ كو نه‌ ب تنێ ئيملائێ و خالبه‌‌ندييێ نزانن، به‌لێ بێ هه‌لويستن، بێ پره‌نسيپن و ئاماده‌نه‌ سه‌وابتان ژى ژ ده‌ست بدن، كه‌سێن وه‌سان هێژ هاى ژ پرسيارێن سارته‌‌رى نه‌‌بوونه‌ ده‌‌ما د په‌‌رتووكا "وێژه‌‌ چييه‌؟"‌ ده‌ ‌دبێژت‌:ئه‌‌م چما دنڤيسن، ئه‌‌م چ دنڤيسن، ئه‌‌م بۆ كێ دنڤيسن؟" ئه‌‌ڤ پرسيارێن گرنگ، پێدڤييه‌‌ هه‌‌ر نڤيسكاره‌ك ژ خوه‌‌ بكت، نه‌‌ ژبۆ كو ببت نڤيسكاره‌كێ گه‌‌ردونى، نه‌‌خێر. به‌‌لێ ژبۆ كو د نڤيسكارييێ بگه‌هت و ئاست، رێزگرتن و بوهادارييا وێ بپارێزت، ژبۆ كو بزانت نڤيسكارى نه‌ ره‌شكرنا كاغه‌زانه‌. ئه‌‌و نڤيسكارێ كو ب راستى بوهايێ نڤيسكارييێ دزانت، دێ هه‌‌ولدت ب هزره‌كا ئازاد و به‌‌رين، ب ده‌‌روونه‌كا پاك، ب ئه‌‌قل و ئيراده‌‌يه‌كا بهێز، ب ئه‌‌خلاق و پره‌‌نسيپێن بلند، ب قوربانى وكه‌‌دێن مه‌‌زن، ب هه‌‌ول و ئينسياتيڤێن ماقويل و خورت، ب روحا لێبۆرينێ، ب پرۆژێن ساز و زيندى، ب فه‌‌رهه‌‌نگه‌كا ده‌‌وله‌‌مه‌‌ند كو تژى ميهره‌‌دارى و فه‌‌زيله‌‌ت، تژى ڤيان و ئاشتى، خوه‌‌ پێشكێشى جڤاكێ گه‌‌ردونى بكت - كو وه‌‌لات و نه‌‌ته‌‌وه‌‌يا وى ژى به‌‌شێن بچووكن ژ وى جڤاكى– و دوور نينه‌‌ وێ ناسنامه‌‌ و ئينتيمائێ، وه‌ك حه‌‌زكرن و رێزگرتن، ده‌مه‌كێ ژ ده‌مان ب دستڤه‌‌ بهينت. به‌‌لێ ئه‌‌و نڤيسكارێ كو شيان نه‌‌بن سينۆرێن كاغه‌‌زا سپى ببه‌‌زينت، خوه‌‌ ل پرسێن ژيانێ نه‌كت خودان، به‌‌شدارى هزرا خوانده‌ڤانان نه‌‌بت، هزر و ئه‌‌قلێ وى ئازاد نه‌‌بن، ئه‌‌و نڤيسكارێ ب تنێ قه‌‌سێن شكه‌‌ستى د فه‌‌رهه‌‌نگا وى ده‌‌ هه‌‌بن، مافێ ئازادييا هزر و ده‌ربرينێ موساده‌ره‌ بكت، بوهايێن مه‌‌زن ب گۆرى بوويه‌‌ر و به‌‌رژه‌‌وه‌‌ندێن بچووك بكت، دلێ وى تژى كه‌‌رب و كين بت، قه‌‌له‌‌مێ وى پێپكێ كورسيكێن سولتانان بت، واردێ وى قرێژا ده‌‌ستێ نه‌‌مه‌‌رده‌كێ بت، جهێ وى ل جهێ پێلاڤێن ئه‌‌زبه‌‌نييه‌كێ ره‌نجخوه‌ر بت، ئه‌و دێ بيته‌ سفره‌ك ل ئالێ چه‌پێ. نڤيسكارێ راسته‌قينه‌ دزانت دره‌و چييه‌ به‌لێ ناكت، دزانت راستى ژى چييه‌ و هه‌رده‌م وێ دبێژت. مه‌ گه‌له‌ك نڤيسكارێن راسته‌قينه‌ هه‌نه‌ و ده‌م كه‌فيله‌ كو كه‌د و خه‌باتا وان به‌رزه‌ نه‌بت و ناڤێن وان زيندى بمينن، به‌لێ مه‌ هنده‌ك كه‌س ژى هه‌نه‌ خه‌له‌ت د نڤيسكارييێ گه‌هشتنه‌!

ده‌‌ربارێ ره‌‌خنه‌‌يێ:

به‌‌رى نها ژى من گۆتييه‌‌، كو هه‌‌بوون و نه‌‌بوونا هه‌‌ر پێكهاته‌‌يه‌كێ ب فانكسيۆنا وى ڤه‌‌ گرێدايى يه‌‌. واته‌،‌ هه‌‌بوونه‌كا‌ فه‌‌لسه‌‌فى و ئه‌‌خلاقى يه‌. به‌‌لێ مخابن كو هنده‌ك كه‌‌سێن نائيڤ و نرجسى، خوه‌‌ دوورى هه‌‌بوونا فه‌‌لسه‌‌فى و ئه‌‌خلاقى دكن چونكى زه‌‌حمه‌‌ته‌‌ تێبگه‌هن. دياره‌ كو فه‌لسه‌فه‌ و ئه‌خلاق بۆ كه‌سێن وه‌سا گرنگ نينه‌، يان دوو تێگه‌هێن هاڤى و بيانى نه‌، له‌ورا خوه‌ نێزيك ناكن. ده‌‌مێ ئه‌‌ز دبێژم مه‌‌ ره‌‌خنه‌‌ نينه‌‌، مه‌‌به‌‌ستا من پتر زمانه‌، ئه‌خلاقه‌، فه‌‌لسه‌‌فه‌‌ و ديرۆكه‌‌، نه‌كو وه‌ك هنده‌ك ئه‌‌زموون و هه‌‌ولدانێن سه‌ره‌تايى د بوار و بياڤه‌كێ تايبه‌‌ت ده‌‌، كو ژ سينۆرێن كاغه‌‌زا سپى نابۆرن. راسته‌‌، مه‌‌ ل ڤێ ده‌‌ڤه‌‌رێ هنده‌ك ئينسياتيڤ هه‌‌نه‌‌، رۆژ بۆ رۆژێ دخوازن به‌‌شدارى دامه‌زراندنا ئاڤاهييێ ره‌‌خنه‌‌يێ ببن، بۆ نموونه‌ "نڤيسكاره‌ك وه‌ك محسن ئۆسمانى يان هه‌لبه‌ستڤانه‌ك وه‌ك عارف حيتو ده‌مێ لێكولينان ل سه‌ر هنده‌ك رۆمانێن ده‌ڤه‌رێ دكت، يان نڤيسه‌ر و مامۆستايێن هێژا وه‌ك باڤێ نازێ، كاميران به‌روارى، ئيبراهيم سمو ، هودا مه‌حه‌مه‌د سالح، لۆلاڤ مه‌حه‌مه‌د، نه‌فيسا ئيسماعيل حاجى، نعمه‌تولا حامد نهێلى، ياسرێ حه‌سه‌نى، ئه‌مين عه‌بدولقادر و گه‌له‌كێن دى  كو مامۆستا و بسپۆرن د بوارێ ئه‌ده‌بياتێ ده‌، به‌رده‌وام هه‌ول ددن ب ئاوايه‌كێ ته‌يورى و ئه‌كاديمى پرسێن ره‌وشه‌نبيرى و ئه‌ده‌بى ل زانكۆيێ بئازرينن و ئه‌ڤه‌ جهێ سوپاسى و شانازييێ يه‌، به‌لێ ديسا كێمه‌. ره‌‌خنه‌‌يێ ديرۆك و جۆرێن خوه‌‌ هه‌‌نه‌‌، هنده‌ك كه‌‌س وێ ديرۆكێ و وان جۆران دزانن، لێ هنده‌ك كه‌س ژى نزانن، به‌‌لێ هه‌‌ولددن پرسێ بچووك بكن و ل گۆر قياسێ زانينا خوه‌‌ فه‌‌رسال بكن. ره‌‌خنه‌‌ جۆرن به‌‌لێ ژبلى "ره‌‌خنا ئاڤاكه‌‌ر و ره‌‌خنا وێرانكه‌‌ر" كو ئه‌‌و ژى ڤه‌‌گوهازتنه‌‌ ژ چاندا سه‌‌رده‌‌ستان، وه‌‌رگێرانه‌‌ ژ زمانێ وان ده‌‌مێ ئه‌‌و دبێژن "النقد البناء و النقد الهدام" وه‌كى دى‌ كيژان جۆرێ ره‌‌خنه‌‌يێ ل ده‌‌ڤه‌‌را مه‌‌ هه‌‌يه‌‌؟ پتپت و گازنده‌ زه‌حفن، به‌لێ ره‌خنه‌؟! ره‌خنه‌ به‌رپرسيارى يه‌ و مرۆڤێ به‌رپرسيار گه‌ره‌كه‌ پتپتێ و گازندان نه‌كت، به‌لێ ره‌خنه‌يێ بكت و ببت خودان پرۆژه‌. ره‌خنه‌يا نوو هه‌يه‌ كو ل فره‌نسا هه‌بوو، به‌لێ كه‌‌نگى مه‌‌ فێهمكرييه‌ و بكارهينايه‌‌؟ ره‌خنه‌يا زاره‌كى ژى هه‌يه‌، به‌لێ كێ هاى ژێ هه‌يه‌؟ ره‌خنه‌يا بونيه‌وى ژى هه‌يه‌، به‌لێ كه‌نگى پراكتيزه‌ بوويه‌؟ نڤيسكاره‌كێ وه‌ك "رێنيه‌‌ ويلك" هه‌‌ولدايه‌‌ ئاراسته‌‌يێن ره‌‌خنه‌‌يێ كه‌‌ته‌‌گۆريزه‌‌ بكت بۆ نموونه‌‌: ره‌‌خنه‌‌يا ماركيسى، ره‌‌خنه‌‌يا ده‌‌روونى، ره‌‌خنه‌‌يا زمان و شێوازى، ره‌‌خنه‌‌يا فۆرمى، ره‌‌خنه‌‌يا بونيه‌‌وى، ره‌خنه‌يا هه‌‌بوونگه‌‌رييێ، ره‌‌خنه‌‌يا ئه‌‌فسانه‌‌يى و...هتد. ئه‌‌ڤه‌‌ هه‌‌مي جۆرێن ره‌‌خنه‌‌يێ نه‌‌، ژبلى مامۆستايه‌كێ ئه‌كاديمى، وه‌كى دى زوو ب زوو كه‌‌س به‌‌حس ناكت، به‌‌لێ ب تنێ هنده‌ك هه‌‌ولدانێن سه‌ره‌تايى د بوارێ رۆژنامه‌‌گه‌‌رييێ ده‌‌ دئازرينن و ئه‌م دكارن ناڤێ وێ بكن ره‌خنه‌يا رۆژنامه‌گه‌رى بۆ نموونه‌ نڤيسكار ئه‌حمه‌د ياسين به‌ندى و كولوما وى يا ب ناڤێ ئه‌تيكێت، هه‌روه‌سا هنده‌ك كه‌سێن دى ژى. ره‌خنه‌ هێژ و هێژه‌، به‌‌لێ مخابن، گاڤا كو مه‌‌ گۆت ره‌‌خنه‌‌ ل ده‌‌ڤه‌‌را مه‌‌ نينه‌‌، هنده‌ك كه‌سێن ژ روحا خوه‌ عێجز گۆتنا مه‌ وه‌ك پاته‌‌يه‌كێ سۆر دبينن و ئه‌‌و ب خوه‌‌ ژى وه‌ك گايێن ئه‌‌سپانى د ناڤ تۆز و غوبارا نه‌‌زانينا خوه‌‌ ده‌‌، خوه‌‌ ڤه‌‌دقوتن و ده‌‌ست ب قۆجانێ دكن. ئه‌م ئاماده‌نه‌ ديسكاسيۆنێ ل سه‌ر فه‌لسه‌فه‌، زانست و ره‌خنه‌يێ بكن، ئاماده‌نه‌ به‌رده‌وام ل سه‌ر پرسێن زيندى و چاره‌نڤيسساز بخوينن و بنڤيسن، ئاماده‌نه‌ گوهدارييا هه‌ر نێرينه‌كێ بكن، به‌لێ ئه‌م نه‌ ئاماده‌نه‌ شه‌ره‌نيخێ دگه‌ل چو كه‌سێ بكن يان كێليكه‌كێ ژ ده‌مێ خوه‌ ب خه‌ونه‌رۆژ و تروهاتان ڤه‌ ببۆرينن. هنده‌ك كه‌س نكارن راستييا خوه‌‌ د خوديكان ده‌‌ ببينن له‌‌ورا دخوازن هه‌‌مى خوديكان بشكينن، لێ هه‌‌يهات. ئه‌‌و ڤالا نه‌‌، يێ ڤالا بت به‌‌رده‌‌وام هه‌‌ولددت هێزا خوه‌‌ ژ ده‌‌ردۆرا خوه‌‌ وه‌‌ربگرت.

ده‌‌ربارێ رۆمانێ:

ده‌ربارێ ڤێ پرسێ بيرا من ل نوكتا هه‌ڤالێ نڤيسكار ئيبراهيم سه‌يدو هات ده‌مێ گۆتى: "زه‌لامه‌ك چوو نك دكتۆرى و گۆتێ عه‌مرێ من چل ساله‌ و هه‌ر هه‌يامه‌كێ ب تنێ جاره‌كێ من پێچێدبت هه‌رم ناڤ نڤينێن ژنكا خوه‌ ده‌، به‌لێ جيرانێ من عه‌مرێ وى شێست ساله‌ و هه‌ررۆژ پێچێدبت! دكتورى گۆتێ كى دبێژت؟ وى گوت جيرانێ من دبێژت! هينا دكتۆرى گۆتێ تۆ ژى بێژه‌!" ، ب هه‌رحال، هه‌‌گه‌‌ر ئه‌‌م رۆمانێ وه‌ك "ديرۆك، ته‌‌يۆرى، پراكتيك، پيشه‌‌سازى، هونه‌‌ر، ناسنامه‌‌، كولتوور، ديارده‌‌، زمان و...هتد" تێبگه‌هن، هينگێ گۆمان ل سه‌ر هه‌بوونا‌ وێ هه‌يه‌‌. ئه‌‌ڤه‌‌ ناهێته‌‌ وێ واته‌‌يێ كو ئه‌‌زموون و هه‌‌ولدانێن من و هنده‌ك نڤيسكارێن هێژا به‌‌رهاڤێتى بن، يان نه‌‌ رۆمان بن، نه‌‌خێر. به‌‌لێ پرس ژ ناڤ و هه‌‌ژماران مه‌‌زنتره‌‌. ئه‌‌و كه‌‌سێن هه‌‌بوون و نه‌‌بوونا رۆمانێ ب په‌‌رتووك و كاغه‌‌زان ڤه‌‌ گرێددن، ئه‌‌ون يێن كو باوه‌‌رى ب هه‌‌بوونا فه‌‌لسه‌‌فى و ئه‌‌خلاقى نينن، به‌‌لێ ب تنێ باوه‌‌رى ب هه‌‌بوونه‌كا فيزيكى و هه‌‌ژمارى هه‌‌نه‌‌. پرس نه‌ پرسا هنده‌ك په‌رتووكێن چاپكرى نه‌ ژ فلان يان بێڤان ده‌زكه‌هى، به‌لێ پرس پرسا ديرۆك، ديارده‌، سيناعه‌ت، حه‌زاره‌ت، هونه‌ر، فه‌لسه‌فه‌، كولتوور، زانين و به‌رهه‌مدانێ يه‌. به‌‌لێ دياره‌‌ هنده‌ك كه‌سێن ب زانينا خوه‌ هه‌ژار، ب ئالاڤێن خوه‌ يێن خه‌سپال، ب نرجسييا خوه‌ خه‌له‌ت تێدگه‌هن. كه‌سێ نڤيسكار "نڤيسكارێ وه‌ك لونجينۆسى گۆتى" دڤيا ب ئاوايه‌كێ هێرمێنۆتيك بخوينت، نه‌كو ب ئاوايه‌كێ به‌به‌غائى يان سه‌رڤه‌سه‌رڤه‌، مخابن. مه‌‌ هنده‌ك هه‌‌ولدان و ئه‌‌زموون د بوارێ رۆمانێ ده‌‌ هه‌‌نه‌‌ و هه‌‌مي ژى جهێ سوپاسى و رێزگرتنێ نه‌‌، هێژانه‌‌ بهێنه‌‌ خواندن و ره‌‌خنه‌كرن، به‌‌لێ ئه‌‌ڤه‌‌ وه‌ك هه‌‌ژماره‌كا په‌‌رتووكێن چاپكرى ل ده‌ڤه‌رێ، نه‌‌كو وه‌ك كولتوور يان تێگه‌هه‌كێ به‌‌رفره‌هـ. لێ، هنده‌ك كه‌‌س تێناگه‌هن،نه‌گونه‌ها وانه‌ ژبه‌رگو نزانن تێبگه‌هن، يان كاله‌ڤاژن و ناخوازن خوه‌‌ تێبگه‌هينن وپشتى كو كفش دبت كو نه‌‌زانه‌‌، ژنوو ب رووقايمى دبێژت: "هه‌يى مالا ته‌‌ هه‌‌ما ئه‌‌ولى دا وه‌‌بێژى!" مخابن كو كه‌‌سه‌ك ناڤێ نڤيسكارى هلدگرت وه‌‌سان هزربكت، يان وى زمانێ سه‌‌وقى بكاربهينت. ديسان مخابن كو ئاستێ نڤيسكارييێ ئه‌‌ڤقاس نزم بت. ئه‌وێن وه‌سا ده‌‌يندارێن ره‌وشه‌نبيرى و ئه‌ده‌بياتا به‌‌شه‌‌رييه‌‌تێ نه‌‌، ئه‌و ب كه‌‌رب و كينێن خوه‌‌، ب زكره‌‌شى و ئه‌‌دغه‌‌مييا خوه‌‌، ب كاركته‌رێن خوه‌ يێن شكه‌‌ستى، ب ئه‌‌زمانێن خوه‌‌ يێن درێژ و قه‌‌له‌‌مێن خوه‌‌ يێن كورت، ب خه‌‌يالێن خوه‌‌ يێن خراب، هه‌‌رگيز ئه‌‌و نكارن ده‌‌ربرينێ ژ ده‌‌رد و تراژيدييا مه‌‌ كوردان بكن، نكارن ببن خودان به‌پرسيارى و ئه‌مانه‌ت، نكارن حه‌‌زكرن و ريزگرتنا مرۆڤان قازانج بكن، نكارن خوه‌‌ ئازاد بكن، هه‌‌تا ڤێجا ملله‌‌ت و وه‌‌لاته‌كێ بريندار ئازاد بكن. ئه‌‌للاهومه‌‌ ئه‌‌شهه‌‌د ئه‌‌ز نه‌‌ ژ وان نڤيسكارانم!