دیداره‌ک دگه‌ل رۆژنامه‌یا ره‌سه‌ن ده‌ربارێ رۆمانێ

05/04/2011 15:33

"ئه‌و رومانا من دڤێت بنڤیسم هێژ من نه‌نڤیسیه‌"

دیدار: ئیبراهیم دێرگژنیكی

رومانڤیس سه‌بری سلێڤانی

"هه‌ر رومانه‌ك بو من ژیانه‌كه‌، مرنه‌كه‌، سه‌فه‌ره‌كه‌" ب ڤی ره‌نگی نڤیسه‌ر و رومانڤیس "سه‌بری سلێڤانی" بو حه‌فتیناما ره‌سه‌ن په‌یڤی، د دیداره‌كێ دا سلێڤانی به‌حس ل ئاستێ هه‌لبه‌ستێ ل ده‌ڤه‌را مه‌ و ژیانا وی دگه‌ل ئه‌ده‌بیاتا و رومان و نڤیسینێت خوه‌ كریه‌:

ره‌سه‌ن: چ وه‌‌كر سه‌‌بری سلێڤانی بێته‌‌دناڤ جیهانا ئه‌‌ده‌‌بیاتا دا؟

سه‌بری سلێڤانی: ئه‌‌ز نه‌‌هاتیمه‌‌دناڤ جیهانا ئه‌‌ده‌‌بیاتێ دا، به‌‌لكی ئه‌‌ز د جیهانا ئه‌‌ده‌‌بیاتێ دا ژدایك بویمه‌‌. ئه‌‌وه‌‌من فێهمكری، ئه‌‌ز و قه‌‌له‌‌م و كاغه‌‌ز ده‌‌سته‌‌برایێت هه‌‌ڤدو نه‌‌. ده‌‌سته‌‌براتییا مه‌‌37 سالان به‌‌رده‌‌وام بویه‌‌و دیاره‌‌هه‌‌ر دێ به‌‌رده‌‌وام بت. ئه‌‌ده‌‌بیات و ژیان جوانترین و بوهاترین پێكهاته‌‌نه‌‌له‌‌ورا ژی ئه‌‌ز خوه‌‌وه‌‌ك ئه‌‌دیب و مروڤه‌‌كی ژیاندار دبینم. ئه‌‌ز نه‌‌شێم ئه‌‌ده‌‌بیاتێ و ژیانێ ژ هه‌‌ڤدو جودا بكم، چونكی وی ده‌‌می دێ دناڤبه‌‌را گه‌‌له‌‌ك تشت به‌‌رزه‌‌بن.

ره‌سه‌ن: ‌ده‌‌سپێكێ ته‌ چ دنڤیسا شعر یان رومان و ته‌‌خوه‌‌پتر د چ ژ وان دا دیتیه‌‌؟

سه‌بری سلێڤانی: ژ سالا 1987 هه‌‌تا 1992 ب تنێ هه‌‌ولدان و خوه‌‌ده‌‌ربرین بون. به‌‌لێ ب سایا خواندنا به‌‌رده‌‌وام، هنده‌‌ك ئاسو و فه‌‌زائاتێت نو ل به‌‌ر من ڤه‌‌بون، له‌‌ورا ئه‌‌و هه‌‌ولدان بو ئه‌‌زمون و ئه‌‌زمون ژی بو قه‌‌ده‌‌ر و چاره‌‌نڤیس. یا ژمنڤه‌‌مروڤ خوه‌‌دناڤ شعر و رومانێ دا نابینت، به‌‌لێ پتر تشتان دبینت. پرانییا جاران نڤیسه‌‌ر خوه‌‌به‌‌رزه‌‌دكت ب تنێ دا كو بیندارییێ

 ئیكتیشافێ بكت.

ره‌سه‌ن: مه‌رجه‌ شعرێ په‌یامه‌ك هه‌بیت؟

سه‌بری سلێڤانی: مه‌رج نینه‌ شعرێ په‌یامه‌ك هه‌بیت ب تنێ دهنده‌ك قوناغان را په‌یام هه‌بویه‌ و تا رادده‌كی سه‌ركه‌تن ئینایه‌، بو نمونه‌ قوناغێت بزاڤێت رزگاری خواز، وه‌ك چه‌وان وه‌ك كوردان هه‌تا سالێت به‌ری نوتان، هه‌كه‌ په‌یامه‌ك هه‌بیت ژی ل نك من په‌یاما سه‌ره‌كی یا مروڤایه‌تیێ یه‌.

ره‌سه‌ن: ل ده‌ڤه‌را مه‌ شعر یا مریه‌ یان شاعر یىَ مریه‌ یان وه‌رگر نینه‌؟

سه‌بری سلێڤانی پشتی بێهنه‌كێ بێده‌نگ بوی گوت "دناڤبه‌را مرن و ژیانه‌كێ دا یێ بزاڤه‌كێ دكن، ئه‌ز نه‌ دگه‌ل هندێ مه‌ شعر بێته‌ مراندن، لێ ئایا شاعرێت مری هه‌نه‌ یان نه‌؟ ئه‌وژی پرسیاره‌كه‌! په‌یوه‌ندیه‌ك دینامیكی هه‌ردوكان پێكڤه‌ یا هه‌ی، نه‌ ل ئاستێ پێدڤی یه‌ لێ نه‌ مریه‌.

پا ژ خوانده‌ڤانی یه‌؟

سه‌بری سلێڤانی: ژ هه‌رسێ كانه‌ ژ نڤیسه‌ری و وه‌رگری و تێكستی یه‌، یا ژمنڤه‌ گرێدای هه‌ر سێ یانه‌ تێكست و شاعر و وه‌رگێر، هه‌كه‌ سه‌ركه‌فتن هه‌بت باهرا هه‌ر سێكانه‌ و هه‌كه‌ نه‌بت ژی گونه‌ها هه‌ر سێ كانه‌.

ره‌سه‌ن: گه‌له‌ك خه‌لك دبێژن هنده‌ك شاعر نشته‌كی دنڤیسن ئه‌م چ تێناگه‌هین یانكو بو خو دنڤیسن؟

سه‌بری سلێڤانی: به‌لێ ئه‌و قوتابخانێت جودانه‌، نوكه‌ پوست مودرینزمه‌، پێدڤی ناكه‌ت هه‌می كه‌س بخوینت یان تێبگه‌هت،

ره‌سه‌ن: سه‌‌بری سلێڤانی هه‌‌لبه‌‌ستڤان و ره‌‌وشه‌‌نبیرێت دهوكێ چه‌‌وا د هه‌‌لسه‌‌نگینیت؟

سه‌‌بری سلێڤانی: من رێزه‌‌كا تایبه‌‌ت بو هه‌‌لبه‌‌ستڤان و نڤیسه‌‌رێت ده‌‌ڤه‌‌را مه‌‌هه‌‌یه‌‌و به‌‌رده‌‌وام به‌‌رهه‌‌مێت وان دخوینم. به‌‌لێ پرسیارا ره‌‌وشه‌‌نبیرییێ پرسیاره‌‌كا جودا یه‌‌، چو په‌‌یوه‌‌ندی ب نڤیسكارییێ ڤه‌‌نینه‌‌، ئه‌‌ڤجار ئه‌‌ز نزانم چما ته‌‌پێكڤه‌‌گرێداینه‌‌؟!

ره‌سه‌ن: ئێكه‌تیا نڤیسه‌‌رێت كورد تایێ دهوكێ سه‌‌ربه‌‌خویا خوه‌‌نه‌‌پاراست د هه‌‌وا پروپاكندا هه‌‌لبژارتنێت 25/7 و وه‌‌ك هه‌‌لویست ئه‌‌ندامه‌‌كێ ئێكه‌‌تیێ ده‌‌ست ژ ئه‌‌ندامه‌‌تیا خوه‌‌به‌‌ردا، ئه‌‌رێ ته‌‌چ هه‌‌لویست هه‌‌بو؟

سه‌‌بری سلێڤانی: هه‌‌ر نێرینه‌‌ك و هه‌‌لویسته‌‌ك جهێ هزركرن و گێنگه‌‌شێ یه‌‌و من رێز بو ته‌‌ڤایا نێرین و هه‌‌لویستان هه‌‌یه‌‌. به‌‌لێ ببوره‌‌ئه‌‌ز نه‌‌بویمه‌‌ئه‌‌ندامێ ئێكه‌‌تیا نڤیسه‌‌رێت كورد. ب هزرا من هه‌‌ركه‌‌س ئازاده‌‌و هه‌‌ر كه‌‌سه‌‌ك دیروكا خوه‌‌ب ده‌‌ستێ خوه‌‌دنڤیست.

ره‌سه‌ن: سه‌‌بری پتر خوه‌‌دكیژ رومانا خوه‌‌دا دبینیت؟

سه‌‌بری سلێڤانی: هه‌‌ر رومانه‌‌كێ ده‌‌رد و تراژیدییا خوه‌‌هه‌‌یه‌‌، هه‌‌ر رومانه‌‌ك بو من ژیانه‌‌كه‌‌، مرنه‌‌كه‌‌، ئێستگه‌‌هه‌‌كه‌‌و سه‌‌فه‌‌ره‌‌كه‌‌. به‌‌لێ رومانا كو من دڤێت بنڤیسم هێژ من نه‌‌نڤیسییه‌‌.

ره‌سه‌ن: رومانا ته‌‌یا ڤێ دوماهیێ "سیفرا سلیڤی - لێگه‌‌ریانه‌‌ك ل قه‌‌تێ دی" بوچی لێگه‌‌ریان ل قه‌‌تێ دی و تا كه‌‌نگی كارێ مروڤان لێگه‌‌ریان بت؟

سه‌‌بری سلێڤانی: ته‌‌مه‌‌ن هه‌‌می ژی تێرا لێگه‌‌ریانێ ناكت. ماده‌‌م كو مرن ده‌‌رگه‌‌هه‌ و ئه‌‌م تێرا ده‌‌رباز دبن‌، بلا حه‌‌زكرن رێك بیت بو وی ده‌‌رگه‌‌هی. قه‌‌تێ دی ژی گه‌‌له‌‌ك ره‌‌هه‌‌ند و رامان ژێ دچن، هه‌‌ر كه‌‌سه‌‌ك ئازاده‌‌چاوان د وی قه‌‌تی بگه‌‌هت. دبت لێگه‌‌ریان مروڤی بوه‌‌ستینت، به‌‌لێ كه‌‌س كاملانه‌‌نینه‌‌له‌‌ورا ژی هه‌‌ر كه‌‌س ل تشته‌‌كێ ( یان قه‌‌ته‌‌كێ) دگه‌‌رت. لێگه‌‌ریان رێكه‌‌بو دیتنێ و بیندارییێ و هه‌‌گه‌‌ر رێكه‌‌كا دی هه‌‌بیت، حه‌‌ز دكم بزانم.

ره‌سه‌ن: ته‌‌ل جهه‌‌كێ گوتبو "مه‌‌هه‌‌مویان خه‌‌و و خه‌‌ون هه‌‌نه‌‌به‌‌لێ مه‌‌های ژ هه‌‌ڤدو نینه‌‌" ئه‌‌رێ ئێكی های ژ سه‌‌بری سلێڤانی هه‌‌یه‌‌؟

سه‌‌بری سلێڤانی: ببوره‌‌، من وه‌‌نه‌‌گوتییه‌‌. به‌‌لێ كه‌‌ساتییه‌‌كێ د رومانێ دا وه‌‌گوتییه‌، وه‌كی دی من های ژ گه‌له‌كا هه‌یه‌ و گه‌له‌كان ژی های ژ من هه‌یه‌.

ره‌سه‌ن: سه‌‌بری سلێڤانی جاره‌‌كێ تێكسته‌‌ك نڤیسیه‌‌و ژێ په‌‌شێمان بوی؟

سه‌‌بری سلێڤانی: نه‌خیر، چونكى ئه‌ز بخو هه‌ر ئه‌نجاما وان تێكستانم وه‌ك نڤیسه‌ر، ئه‌وان تێكستێتێت باش یێت خراب ئه‌ز وه‌ك نڤیسه‌ر یێ گه‌هاندیم ڤێ قوناغا ئه‌ز تێدا، هه‌كه‌ ئه‌ڤ تێكسته‌ نه‌بانه‌ ئه‌ز نه‌دبومه‌ نڤیسه‌رێ ئه‌ڤروكه‌.

Sabri Silevani
Iraq- Kurdistan - Duhok
009647504177409
Facebook: Sabri Silevani