دیدارێ بخوینه
05/05/2013 11:16پ1: ئارمانجا وه ژ دامه‌زراندنا كۆڤارا لیته‌راتۆرا جیهانى چییه؟
ئارمانجا سه‌ره‌کی وه‌رگێڕانه. وه‌رگێڕان وه‌ک پرۆسێس و رێباز دا کو ئه‌م پرسگرێکێن دره‌نگمانا خوه ژ ئالێ لیته‌راتۆرێ ڤه ناس بکن و ب روحه‌کا جددی سه‌ره‌ده‌رییێ دگه‌ل پێشهات و گوهۆرینێن به‌رده‌وام، بکن. ئه‌م دکارن مفایی ژ ئه‌زموونا ملله‌تێ فارسی و پرسا مه‌شروتییێ ببینن. دڤێت ئه‌م جهێ خوه یێ ڕاسته‌قینه ناس بکن. ڕاستی جودا یه ژ حه‌ز و ڤیانا مرۆڤان. ئه‌م ل جوگرافییه‌کێ دژین و ئه‌و جوگرافی ململانێ دگه‌ل هنده‌ک جوگرافییێن دی دکت، مه‌به‌ستا من رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا. ئه‌و ململانێ بێهووده یه. ملله‌تێن رۆژئاڤایێ گه‌هشتن هنده‌ک قووناغان ئێدی زوو ب زوو ملله‌تێن رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راستێ نه‌شێن بگه‌هن وێ قووناغێ. ب تنێ ئێک ڕێک مایه، یان دڤێت ئه‌م خوه ب کاروانێ رۆژئاڤایی ره بگه‌هینن یان ژی دڤێت ئه‌م ب جهێ خوه، کو ل دوماهیکێ یه، رازی ببن. رێکا هه‌ری باش و یا هه‌ری کورت کو ئه‌م به‌شداری پرۆسێسا به‌رهه‌مدانا ئه‌پستمی ببن، وه‌رگێڕانه. وه‌رگێڕان پره‌که دکارت مرۆڤان، ملله‌تان و جیهانان بگه‌هینت هه‌ڤدوو. ملله‌تێن رۆژئاڤایێ شیان ره‌وشه‌نبیری و لیته‌راتۆره‌ک ئاستبلند بئافرینن و ب سوپاسی ڤه پێشکێشی ته‌ڤایا مرۆڤایه‌تییێ بکن، ئه‌م ژی مرۆڤن و مافێ مه هه‌یه مفایی ژ وێ ئافراندنێ بکن. تێکلی و سه‌ره‌ده‌رییا مه دگه‌ل وی میراتی دکارت هاریکار بت کو ئه‌م ژ ڤێ مه‌ندبوونێ هشیار ببن. ماده‌م کو جیهان بوویه گونده‌ک بچووک، نه‌خوه دڤێت ئه‌م ب ره‌وشا وی گوندی و ئاکنجییێن وی هایدار ببن و د هه‌مان ده‌می ده وان ب ره‌وشا خوه هایدار بکن. ئێدی نابت ئه‌م خوه ڤه‌ده‌ر بکن و زمان و کاودانان بکن ئارگومه‌نت. نه ب تنێ د بوارێ لیته‌راتۆرێ ده، به‌لێ د هه‌می بوار و بیاڤان ده، پێدڤییه ئه‌م وه‌کو کورد په‌یوه‌ندی و سه‌ره‌ده‌رییا خوه دگه‌ل پێکهاتێن دی ژ ڤێ جیهانێ موکم بکن و ل گۆر کارینێن خوه هه‌ڤکار بن و سیمپاتیک بن، نه‌کو ده‌مارگیر و دوگمایی بن. ده‌مارگیری و دوگما کۆنفلیکتان په‌یدا دکت و کۆنفلیکت ژی شه‌ڕان په‌یدا دکت و ئه‌ڤه ئافاته‌که و ل ناڤ جیهانا عه‌ره‌بی به‌لاڤه بوو. ب کورتی، ته بڤێت نه‌ڤێت تۆ به‌شه‌کی ژ ڤی ده‌مێ زیندی، ده‌مێ مۆدێرنیته‌یێ و هه‌تا کو ببی ئه‌ندا‌مه‌کێ ئاکتیڤ، پێدڤییه چالاک و به‌رهه‌مدار بی، هه‌تا راده‌کی ئنتیگراسیۆنێ بکی، نه‌کو خوه د که‌ڤلۆژانکێ خوه ده ڤه‌شێری. وه‌کی دی، ژ سه‌رهلدانا بوهارێ و هه‌تا نها، درێغی و کیماسی د بوارێ تێکلی و سه‌ره‌ده‌رییێ ده دگه‌ل وان پێکهاتێن من گۆتی، هه‌یه. به‌س نینه مرۆڤ ناڤێ نڤیسکار، فیلۆسۆف و زانایێن رۆژئاڤایێ بزانت و ل ده‌مێن پێویست بلێڤ بکت. به‌لێ یا باش ئه‌وه مرۆڤ ب هویری وان بخوینت و دیرۆک و کاودانێن وان بزانت و ڤێ چه‌ندێ پێویستی ب زمانی و وه‌رگێڕانێ هه‌یه. یا زمانی، تۆ دزانی پڕانییا گه‌نج و لاوێن مه ب تنێ زمانه‌کی یان دوو زمانان دزانن و ئێک ژ وان زمانێ سه‌رده‌ستانه. وه‌رگێڕانا به‌رهه‌مێن رۆژئاڤایی ب ڕێکا هنده‌ک که‌سێن بسپۆر کو زمانان دزانن، گرانتی یه کو هنده‌ک زانین و ره‌وشه‌نبیرییێ ل نک گه‌نج و لاوێن مه په‌یدا بکت. میناک: هه‌تا کو گه‌نجه‌ک ل ده‌ڤه‌را مه د لیته‌راتۆرا هه‌لبه‌ستڤانێ ئه‌لمانی "گۆتێ" بگه‌هت، یان دڤێت زمانێن بیانی بزانت، یان ژی دڤێت هنده‌ک تێکستێن وه‌رگێڕایی بخوینت. ئه‌ڤه بیست و سێ ساله ئه‌م هێڤیدار بوون ئینسیاتیڤه‌ک ل دهۆکێ په‌یدا ببت و وێ خزمه‌تێ بکت، به‌لێ مخابن په‌یدا نه‌بوو. ئه‌ز هێڤیخوازم کو ب ڕێکا کۆڤارا لیته‌راتۆرا جیهانی، خوانده‌ڤانێن مه بکارن په‌یوه‌ندییێ دگه‌ل لیته‌راتۆرا ملله‌تێن دی گرێبدن و مفایی ژێ ببینن.
پ2: هوین دێ پتر گرنگیێ ب چ جۆره بابه‌تان ده‌ن بۆ به‌لاڤكرنێ؟
هه‌ر مڵلته‌کی پرس و پرسگرێکێن خوه هه‌نه و پڕانییا وان پرس و پرسگرێکان هزری و ئه‌قلی نه. بنێره ل رۆژئاڤایێ، هه‌ر ژ ده‌مێ رێنسانسێ، ره‌وشه‌نگه‌رییێ، مۆدێرنیزمێ و پۆستمۆدێرنیزمێ نڤیسکارێن وان گرینگی دانه پرسێن جڤاک و ژیانێ. ل گۆر پێدڤییا سه‌رده‌می، رۆمان په‌یدا کرن، شانۆ پێشڤه برن، مفا ژ فیلۆسۆفییا هیلینیزمێ وه‌رگرتن و به‌شداری ته‌ڤگێڕا ئاڤه‌دانکرنا ملله‌ت و وه‌لاتان بوون. به‌لێ ل رۆژهه‌لاتێ، شعر هه‌رده‌م زاڵ بوویه و هه‌ر که‌سێ هاتی شعر نڤیسی. ماده‌م کو پرسگرێکێن مه وه‌ک مرۆڤ، وه‌ک کورد، پرسگرێکێن هزری و ئه‌قلی نه، نه‌خوه چاره‌سه‌ری ژی دڤێت هزری و ئه‌قلی بن، نه‌کو عاتیفی بن. شعر ل رۆژئاڤایێ دورست هاته بکارهینان، فانکسیۆنه‌کا (وه‌زیفه‌ت) گه‌له‌ک باش پێکهینا، به‌لێ مخابن ل رۆژهه‌لاتێ هه‌روه‌سان ل ناڤ مه کوردان ژی، فانکسیۆنه‌کا وه‌سان باش نه‌بوو. ب تنێ ل ده‌مێ بزاڤا رزگاریخوازا کوردستانی شعرێ فانکسیۆنه‌کا ئه‌خلاقی و نیشتیمانی هه‌بوو، به‌لێ ژ سه‌رهلدانا بوهارێ و هه‌تا نها، مخابن نه‌شیایه ببت خوه‌دان فانکسیۆن و باندۆر، سه‌ده‌م ژی نه‌بوونا سه‌ره‌ده‌ری و په‌یوه‌ندییێ یه دگه‌ل بزاڤا ره‌وشه‌نبیری و لیته‌راتۆری یا گلۆبال. ئه‌ڤه نه کێمکرنا بوهایێ شعرێ یه، نه‌خێر. شعر ل هه‌ر جهه‌کێ هه‌بت شعره، لێ وه‌ختی ئه‌م ل شعرا ملله‌ت و وه‌لاتێن دی دنێڕن، دبینن کو ژ هۆمیرۆسی و هه‌تا نها شاعران ئه‌رک و به‌رپرسیارییه‌کا ئه‌تیکی و دیرۆکی هه‌بوویه، نه ب تنێ خوه‌شی گه‌هاندن خوانده‌ڤانێن خوه، به‌لێ مفا ژی گه‌هاندن. به‌لێ ل رۆژهه‌لاتێ ب تایبه‌ت نها، مخابن شعر بۆ شعرێ دهێته نڤیسین، ئه‌ڤه گه‌وهه‌رێ پارناسییێ یه، به‌لێ دیاره وه‌ک پێدڤی نه‌هاتییه فامکرن. له‌ورا ژی، مه بڕیاردا یه هه‌ر تێکسته‌کا هه‌بت وه‌ک رۆمان، چیرۆک، په‌خشان، شانۆ، ره‌خنه، لێکۆلین و خواندن به‌لاڤه بکن، هه‌روه‌سان لێکۆلینان ده‌ربارێ شعرێ، به‌لێ شعرێ وه‌کو تێکست، باشتره هه‌گه‌ر ئه‌م به‌لاڤه نه‌کن.
پ3: نڤیسێن هوین به‌لاڤدكه‌ن، دێ ژ كیژان زمانان هێنه وه‌رگێڕان؟
ژ هه‌ر زمانه‌کێ هه‌بت. بۆ نموونه د یه‌که‌مین هژمارا کۆڤارا لیته‌راتۆرا جیهانی ده، نڤیسین ژ ڤان زمانان: ئه‌لمانی، ئنگلیزی، تورکی، عه‌ره‌بی، فارسی و هولندی هاتنه به‌لاڤکرن. مه به‌رهه‌مێن وه‌رگێڕایی ژ هنده‌ک زمانێن دی ژی هه‌نه. ئه‌م دخوازن ژ هه‌ر زمانه‌کێ هه‌بت به‌لاڤه بکن. یا راست هندی ژ زمانێ ئێکێ بت باشتره، نه‌کو ژ زمانێ دوویێ. بۆ نموونه ژ ئنگلیزی بۆ کوردی، نه‌کو ژ ئنگلیزی بۆ عه‌ره‌بی ئه‌ڤجار بۆ کوردی.
پ4: سه‌باره‌ت ناڤێ كۆڤارێ، هنده‌ك ره‌خنه هه‌نه و دبینن ئه‌گه‌ر ناڤه‌كێ كوردى هاتبا هلبژارتن وه‌ك وێژه‌یا جیهانى دا باشتر بیت، ئه‌رێ وه چ به‌رسڤ بۆ ڤێ چه‌ندێ هه‌یه؟
د به‌رسڤا پرسیارا ئێکێ و یا دوویێ ده من هنده‌ک ئاماژه دانه خوانده‌ڤانی و ئه‌ز باوه‌ر دکم کو دێ تێگه‌هت. کی دبێژت دا باشتر بت؟ هنده‌ک که‌س وه‌سا هزر دکن به‌لێ ئه‌و هزرا وانه، هزر و خوازته‌کێن وان جهێ رێزێ نه، به‌لێ ڕاستی جودا یه ژ هزر و خوازته‌کێن که‌ساتی. په‌یڤا لیته‌راتۆر نه ب تنێ په‌یڤه‌کا ئنگلیزی یه، په‌یڤه‌کا گونجایی یه، سیکۆلاره، ئێکه ژ تێرمێن ڤی سه‌رده‌می، سه‌رده‌مێ مۆدێرنیزمێ و به‌ری نها مه گۆت "جیهان بوویه گونده‌ک بچووک، نه‌خوه دڤێت ئه‌م ب ره‌وشا وی گوندی و ئاکنجییێن وی هایدار ببن و د هه‌مان ده‌می ده وان ب ره‌وشا خوه هایدار بکن. ئێدی نابت ئه‌م خوه د ڤه‌ده‌ر بکن و زمان و کاودانان بکن ئارگومه‌نت. نه ب تنێ د بوارێ لیته‌راتۆرێ ده، به‌لێ د هه‌می بوار و بیاڤان ده، پێدڤییه ئه‌م وه‌کو کورد په‌یوه‌ندی و سه‌ره‌ده‌رییا خوه دگه‌ل پێکهاتێن دی ژ ڤێ جیهانێ موکم بکن و به‌شداری به‌رهه‌مدانا ئه‌پستمی ببن". په‌یڤا لیته‌راتۆر ژ ئالێ پڕانییا ملله‌ت و وه‌لاتان ڤه دهێته بکارهینان، ب تنێ عه‌ره‌ب و فارس نه‌بن. ئه‌م کورد ب هه‌می بنه‌مایێن هه‌بوونا خوه نێزیکێ چاند وکولتوورا رۆژئاڤایی نه و زمانێ مه ژی زمانه‌کێ هندوئاورۆپی یه. که‌سێن زمانزان وێ ئێکێ باش تێدگه‌هن. گرینگییا زمانێ د ئه‌سێنس "ماهییه‌ت" و فانکسیۆنا "وه‌زیفه‌تا" وی ده یه، نه‌کو د ستاتیکا و خه‌ملاندنا وی ده یه. ئه‌و که‌سێن کو گازندان دکن، ئه‌ز دبێژم ئه‌و حه‌قن و د هه‌مان ده‌می ده نه‌حه‌قن. حه‌قن ژبه‌رکو ئه‌و ئه‌و هزر دکن کو ئه‌و راستن و تێدگه‌هن، به‌رده‌وام وه‌سان خوه دیتنه، وه‌سان هاتینه نیاسین، دیاره دژی یاسایا خوه‌زایێ نه، مه‌به‌ستا من گوهۆڕینه. نه حه‌قن ژی ژبه‌ر کو بێ په‌یوه‌ندی ماینه ب تایبه‌ت دگه‌ل داهاتوویی و بزاڤ و خواندنگه‌هێن جودا جودا. مۆدێرنیزمێ ژ مێژا به‌رسڤا پرسیارێن وه‌سان دایه و نها مژوولی هنده‌ک پرس و پرسیارێن نوو یه، به‌لێ ل ناڤا مه هێژ ب دورستی نه‌هاتییه وه‌رگرتن ژبه‌رکو سه‌ره‌ده‌ری نینه، له‌ورا ئه‌ڤ ده‌رگه‌هه دهێنه ڤه‌کرن. ده‌مێ مرۆڤ پرسه‌کی ره‌خنه بکت، گه‌ره‌که ل گۆر خالێن ته‌یۆر یان خواندنگه‌هه‌کێ وێ ره‌خنێ پراکتیزه بکت، نه‌کو ل گۆر هه‌ستێن خوه، حه‌ز و ڤیانێن خوه، ئاستێ زانین و ئه‌زموونا خوه، ژبه‌رکو ئه‌و پێرسپه‌کتیڤه‌ک که‌ساتی یه چو په‌یوه‌ندی ب ته‌یۆر و خواندگه‌هان ڤه نینه. مرۆڤ ژ کیژان جۆرێ ره‌وشه‌نبیران بت، چ ره‌وشه‌نبیری ئۆرگان بت، یان ره‌وشه‌نبیرێ ته‌قلیدی بت، یان ژی ره‌وشه‌نبیرێ بلند بت، دڤێت جودا بت ژ نه‌ره‌وشه‌نبیران. زمان ئێکه ژ ئالاڤێن جودابوونا مرۆڤ ره‌وشه‌نبیر ژ مرۆڤێ نه ره‌وشه‌نبیر. ره‌وشه‌نبیر نابت ده‌ستڤالا بمینت، یان خوه ل هێڤیا هنده‌ک که‌سێن دی بگرت دا کو خزمه‌تا وی بکن، به‌لێ پێویسته ئه‌و ب خوه ئینسیاتیڤێ بکت و پلان و پرۆژێ خوه پێشکێش بکت. ئه‌م وه‌ک ملله‌ت ژ وان ملله‌تێن کو د قووناغا وه‌راربوونێ ده ده‌رباز دبن، دهێنه نیاسین، هه‌تا نها مه زمانه‌کێ ستاندارت نینه و دگه‌ل هندێ ل ده‌مێ هه‌لسه‌نگاندنێ ئه‌م ب بسته‌هی خوه ژ ملله‌تێن خودان زمان و پێشکه‌ڤتی چێتر دبینن. ئه‌ڤه پارادۆکسه و ئه‌قل ناپه‌ژرینت، دبت د به‌رژه‌وه‌ندا مه ده نه‌بت. ل ڤێده‌رێ ئه‌ز حه‌ز دکم پرسیاره‌کێ ئاراسته‌ی وان بکم: دگه‌ل نه‌بوونا زمانه‌کێ کوردی یێ ستاندارت، گه‌لۆ مومکینه مرۆڤ رۆمانێ، زانستی، ته‌یۆران، فیلۆسۆفییان بنڤیست؟! هه‌گه‌ر مۆمکین بت چاوان؟ هه‌گه‌ر نا ژی، نه‌خوه ئه‌م چ بکن؟! خوه بگرن هه‌تا زمانێ ستاندارت په‌یدا ببت یان ژی هه‌ر ده‌لیڤه‌یه‌کا هه‌بت بکاربهینن و سه‌ره‌ده‌ری و په‌یوه‌ندییێ دگه‌ل یێن دی گرێبدن؟ پرس نه پرسه‌کا مه‌زاجی یه هه‌تا هه‌ر ئێک ل گۆر که‌یفا خوه به‌رسڤێ بدت، به‌لێ پرسه‌کا جدی یه و پێویستی ب کار و ئاجێندان هه‌یه، برینه‌که و چاره‌سه‌رییێ دخوازت. ئه‌م دکارن هه‌تا سه‌د تێرمان (زاراڤان) کو د فه‌رهه‌نگا پڕانییا ملله‌تان ده هه‌نه و بوونه تێرمێن زیندی ژ زمانێن وان، بهژمێرن، به‌لێ ب کوردی مه نینن ژبه‌رکو پرسا تێرمێنۆلۆژی گه‌له‌کا قه‌لس و لاوازه. بکارنه‌هینانا وان تێرمان سه‌ده‌مه کو ڤالاتییه‌ک په‌یدا ببت. ئه‌ز باوه‌ر دکم رۆژه‌ک دێ هێت و ئه‌و که‌س ب خوه بێ وان په‌یڤێن بیانی نه‌شین به‌رده‌وام بن. زمان وه‌سیله‌ته نه‌کو غایه‌ته. گه‌لۆ، مه‌عقووله ئه‌و که‌س جوداهییا د ناڤبه‌را خواندنگه‌ها کلاسیزمێ، ریالیزمێ، ئیدیالیزم و مۆدێرنیزمێ ده نزانن؟! زمانێ عه‌ره‌بی زمانه‌کێ جیهانی یه، زمانێ قورئانێ یه، زمانێ فیلۆسۆفی و حه‌زاره‌تێ بوو، زمانێ هه‌لبه‌ستێن (موعه‌له‌قات) بوو، زمانێ گرامه‌ر و شعر و داستانێن مه‌زن بوو، ب سه‌دان دیالێکت دناڤ ده هه‌نه به‌لێ دگه‌ل هندێ د پرسا تێرمێنۆلۆژی ده زمانه‌کێ ئاکتیڤه، هه‌ر تێرمه‌کێ هه‌بت ب کار دهینت. به‌ری هینگێ، پرسیار ژ هه‌لبه‌ستڤانێ عه‌ره‌ب جوبران خه‌لیل جوبرانی هاتبوو کرن کا چ ئه‌قلێ وی ژ زمانێ عه‌ره‌بی دبڕت؟ وی به‌رسڤدا، گۆت: زمان وه‌ک رووباری یه، دڤێت به‌رده‌وام خوه نوو بکت. هه‌گه‌ر زمانێ عه‌ره‌بی خوه دگه‌ل ته‌ڤگێڕا نووخوازییێ نه‌گونجینت، دێ مرت" نه‌خوه زمانێ کوردی کو هێژ ستاندارت نه‌بوویه و نه ب هێزا زمانێ عه‌ره‌بی یه، هه‌گه‌ر خوه نوو نه‌کت تۆ بێژێ بمینت؟! مارتین هایدگه‌ر دبێژت "زمان خانییێ هه‌بوونێ یه". بێ زمان مرۆڤی هه‌بوون نینه ب تایبه‌ت وه‌ک جڤاک و رێکخستن، وه‌ک ناسنامه، ره‌وشه‌نبیری، ئه‌قلگه‌ری، حه‌زاره‌ت و هزرمه‌ندی. به‌لێ مه‌به‌ستا وی کیژان هه‌بوونه گه‌لۆ؟! هه‌بوونه‌کا پڕی کێماسی و ڤالاتی، یان هه‌بوونه‌کا به‌رده‌وام و نووخواز، هه‌بوونه‌کا رابردوویی یان هه‌بوونه‌کا داهاتوویی؟ خانی ژی دهێنه گوهۆڕین، دبن ڤله و تالار هه‌تا کو دگه‌هن ئه‌وران، به‌لێ دیاره هنده‌ک که‌س ژ بلندییێ دترسن. ئه‌و په‌یڤ یان تێرمێ کو مه د فه‌رهه‌نگا کوردی ده هه‌بت، باشه ئه‌م بکاربهینن، به‌لێ هنده‌ک په‌یڤ و تێرم هه‌نه بوونه ملکێ ده‌می، نه ملکێ چو که‌سی نه بۆ نموونه "هیلینیزم، رێنێسانس، مۆدێرنیزم، پۆستمۆدێرنیزم، داداییزم، ریالیزم، ماجیک ریالیزم، سوریالیزم، پارناسیزم، سیمبۆلیزم، رۆمانسیزم، فۆتۆریزم، فیۆچه‌ریزم، مارکیسیزم، راسیزم، نهیلیزم، کۆلۆنیالیزم، پۆستکۆلۆنیالیزم، سپیرالیزم، فۆرمالیزم، نیوفۆرمالیزم، گلۆبالیزم" هه‌ر وه‌سان هنده‌ک تێرمێن دی وه‌ک "ئه‌پستمۆلۆژی، ئانترۆپۆلۆژی، ئیدۆلۆژی، ئاتنۆگرافی، تێرمێنۆلۆژی، تیۆلۆژی، تیوسۆفی، تاوتۆلوژی، نێتولۆژی و...هتد". هه‌ر ئێک ژ وان تێرمان دونیایه‌کا داهینانێ تێده هه‌یه. مخابن ئه‌م ب جدی خوه نیزیک ناکن، ئه‌م کار و خه‌باتێ ل سه‌ر گه‌وهه‌ر و ناڤه‌رۆکا وان ناکن، به‌لێ ته‌رکیزێ ل سه‌ر ناڤێ وان دکن کا کوردی یه یان نۆ! سه‌ره‌ده‌ری ب ئه‌مانه‌ت دگه‌ل ناڤه‌رۆکا وان تێرمان / تێگه‌هان دکارت مه به‌شداری فه‌رهه‌نگ و ره‌وشه‌نبیرییا جیهانی بکت. نه‌کو ئه‌م خه‌ونه‌رۆژان ببینن، هه‌ر که‌س ب که‌یفا خوه هنده‌ک پهیڤان ل گۆر زانینا خوه دورست بکت بێ کو د ناڤه‌رۆکان وان بگه‌هت. ره‌وشه‌نبیری د ساتده‌ترین پێناسا خوه ده ره‌فتارێ رۆژانه یه دگه‌ل دۆرهێلێ ژیانێ و جیهانێ. ئه‌م وه‌ک مرۆڤ و کورد ب ره‌فتارێن خوه یێن رۆژانه دڤێت سه‌یر و بیانی نه‌بن ژ ره‌فتارێن مرۆڤێ سه‌رده‌م. زمان دڤێت ئالاڤه‌کێ هاریکار بت بۆ چێکرنا تێکلی و سه‌ره‌ده‌رییێ، نابت ببت رێگر یان ئاسته‌نگ د رێکا داهینانێ و په‌یوه‌ندییان ده. په‌یڤا پالێس واته‌یا قه‌سر یان ڤلله ددت، ئه‌حـمه‌دێ خانی به‌ری چه‌ند سه‌د سالان بکارهینایه و ئه‌ڤه کریاره‌کا ڕه‌وا یه د پرۆسێسا نڤیسینێ ده. زمانێ هۆله‌ندی زمانه‌کێ ته‌مام و به‌رداره، زمانێ ملله‌ت و وه‌لاته‌ک سه‌ربخوه یه ژی، به‌لێ دگه‌ل هندێ سالانه ب سه‌دان په‌یڤ کێم و زێده دبن. نابت ب هێجه‌تا زمانی و پهیڤان، شه‌رعیه‌تێ بدن دره‌نگمان و درێغییا خوه، ده‌رد و تراژیدییا مه مه‌زنتره ژ بکارهینانا په‌یڤه‌کێ یان چه‌ند پهیڤان، کو دوور نینه ئه‌و په‌یڤ په‌یوه‌ندییا من دگه‌ل ملله‌ت و وه‌لاتێن دی موکمتر بکت. وه‌کی دی، مرۆڤ به‌رهه‌مێن کیژان زمانی بخوینت، دێ باندۆرا وی زمانی ل مرۆڤی هه‌بت. کۆڤار نه کۆڤاره‌کا خه‌به‌ری، یان گشتی یه، کۆڤاره‌کا تایبه‌ته ب وه‌رگێڕانێ، واته ژبۆ ئه‌لیتایێ "نخبة" یه. ئه‌لیتا ژی گه‌ره‌که ره‌وشه‌نبیر بت و ماده‌م ره‌وشه‌نبیره، نه‌خوه - وه‌ک ئه‌زعه‌فولئیمان - پێدڤییه وان تێرمان / زاراڤان بزانت و تێبگه‌هت، هه‌گه‌ر نزانت، هینگێ راسته‌قینییا وێ (ئه‌لیتایێ) به‌رگومان دبت.
پ5: بكارئینانا زاراڤێن بیانى و لاتینى گه‌له‌ك د هژماره‌یا یه‌كێ ده هاتن دیتن، ئه‌رێ هوین نابینن كو ئه‌ڤه ببیته رێگره‌ك د رێكا خوانده‌ڤانى ده؟
"کولتوور" نه په‌یڤه‌کا کوردی یه، به‌لێ چونکی گه‌له‌ک که‌س ب کار دهینن هاتییه په‌ژراندن. مه‌سه‌له ئه‌ڤه یه، نه چو دی یه. هه‌گه‌ر ئه‌م تێگه‌هـ و پێکهاتێن بیانی ژ ژیانا خوه درێخن، ئه‌م دێ بینه کوڕێن گوندان. بنێره ناڤا مالێن مه، هه‌می که‌لوپه‌ل بیانی نه، وان که‌لوپه‌لان ناڤ هه‌نه، ئه‌م مافی ددن خوه بکاربهینن به‌لێ ژ خوه ناگرن ناڤێن وان بلێڤبکن. ئه‌ڤه زولمه‌که و نابت ئه‌م بکن. هه‌روه‌سان په‌یڤا "کابینه" و "ئۆپۆزسیۆن" ژی نه په‌یڤێن کوردی نه، به‌لێ چونکی ده‌ستهه‌لاتێ و ئۆپۆزسیۆنێ بکارهینان، هاتنه په‌ژراندن. واته، مه‌سه‌له ئاستێ سه‌ره‌ده‌رییێ یه. که‌سێ ره‌وشه‌نبیرییا وی لۆکال (ناڤخوه‌یی) بت، دێ بۆ وی زه‌حمه‌ت بت، به‌لێ که‌سێ ره‌وشه‌نبیرییا وی گلۆبال (جیهانی) بت، بۆ وی وه‌ک فره‌کا ئاڤێ یه. داهینان سینۆران ناسناکت به‌لێ که‌سێ شیانێن داهینانێ نه‌بن بۆ خوه ل سینۆران دگه‌رت، هه‌رده‌م خوه د ناڤ پڕانییێ ده ڤه‌دشێرت. ئه‌لیتا ل هه‌ر ده‌رێ پێشه‌نگییا ملله‌تی دکت و ئێک ژ مه‌رجێن ئه‌لیتایێ ئه‌وه کو نووخواز بت، باوه‌ری ب پرۆگرێسێ و گوهۆرینێ هه‌بت. هه‌گه‌ر ئه‌م ل گونده‌کی ڤه‌ده‌ر ل کوردستانێ، کو پڕانییا ئاکنجییان نه‌خوانده‌وار بن، هنده‌ک په‌یڤێن وه‌ک "ئۆپۆزسیۆن، کابینه، کولتوور، لیته‌راتۆر، گلۆبالیزم، مۆدیرنیزم، ئه‌پستمۆلۆژی و...هتد" ب کار بهینن، هینگێ ئه‌م زولمه‌کی ل وان ئاکنجییان دکن چونکی دبت تێنه‌گه‌هن. به‌لێ هه‌گه‌ر ل ناڤ ته‌خا ئه‌لیتایێ، کو خوه ره‌وشه‌نبیر ل قه‌له‌م ددت، ئه‌م وان پهیڤان ب کار بهینن و ئه‌و تێنه‌گه‌هن، هینگێ کاره‌ساته. د گه‌ل ده‌می، گه‌له‌ک ماسک دێ که‌ڤن ژبه‌ر کو گه‌له‌ک راستی دێ کفش بن.
پ 6: تا چ راده ئه‌ڤ كۆڤار دێ شێت بۆشاییا وه‌رگێڕانێ ل ده‌ڤه‌رێ پر بكه‌ت؟
واته تۆ دزانی بۆشایی هه‌یه. ئه‌ز دخوازم پرسیاره‌کی بکم: بۆچی ئه‌و بۆشایی هه‌بوو؟ مه چه‌ندین سازی و ده‌زگه‌هـ هه‌بوونه و هه‌می ژی هاریکارییێ ژ حوکوومه‌تێ وه‌ردگرن به‌لێ چاوان دمه‌زێخن؟! هنده‌ک کۆڤار ل ده‌ڤه‌رێ هه‌نه میزانییا وێ دگه‌هت دراڤێن خه‌یالی و ژ حوکوومه‌تێ وه‌ردگرن. کۆڤارا لیته‌راتۆرا جیهانی وه‌ک راتبێن ریداکسیۆنێ کو هه‌فت که‌سن، دگه‌ل پارێ چاپخانێ دگه‌ل پاداشتێن نڤیسکاران ، هه‌می پێکڤه نابت ته‌مه‌ت هه‌یڤانه‌یا سه‌نته‌ره‌کێ ره‌وشه‌نبیری. پێدڤییه ئه‌م سه‌ده‌مێن وێ بۆشاییێ بزانن و ئانالیزه بکن. دڤیابا هه‌تا نها نه ب تنێ کۆڤارێن وه‌رگێڕانێ هه‌بان، به‌لێ سه‌نته‌ر و ده‌زگه‌هێن تایبه‌ت ژی ب وه‌رگێڕانێ هه‌بان، لێ مخابن نه‌بوون. مه‌ره‌ما مه ژ دامه‌زراندنا کۆڤارێ نه داگرتنا بۆشاییێ یه، به‌لێ مه‌ره‌ما سه‌ره‌کی ئینسیاتیڤ بوو، ئه‌ڤه پێنگاڤا ئێکه‌مین بوو ژ رێکه‌کا دوور و درێژ و من باوه‌ری ب داهاتوویی و قه‌له‌مێن پاک هه‌یه کو وه‌رگێڕانێ بکت ئه‌و پر د ناڤبه‌را مه و یێن دی ده.
پ7: ئه‌رێ وه چ پلان و پرۆژه بۆ هژماره‌یێن بهێت هه‌نه؟
ژبلی وه‌رگێڕانی، ئه‌م هزر دکن ده‌م بۆ ده‌می هنده‌ک پرتووکێن وه‌رگێرایی ژی چاپ بکن به‌لێ هه‌ر کاره‌ک ل ده‌مێ خوه.
پ 8: په‌یڤا دوماهیکێ؟
سوپاس بۆ ته کاک سیپان. سوپاس بۆ رۆژنامه‌یا وار. ب ڤێ هه‌لکه‌ڤتێ دخوازم سوپاسییه‌کا تایبه‌ت ئاراسته‌یی نڤیسکارێن خه‌مخوه‌رێن وه‌رگێڕانێ بکم، سوپاس بۆ برایێ هێژا ئه‌یووب ره‌مه‌زان کو هاریکارێ ئینسیاتیڤا کۆڤارێ بوو، هه‌روه‌سان سوپاسییا که‌کێ هێژا هه‌لگورد قه‌هار دکم کو ل گۆر شیانێن به‌رده‌ست ته‌خسیر نه‌کرییه و سه‌رکه‌ڤتنێ بۆ هه‌ردوویان دخوازم.
